چکیده:
موضوع نسبت مفهوم شورا با مفاهیم مشابه غربی در سده گذشته، از موضوعات مناقشه برانگیز در اندیشه سیاسی اسلام معاصر بوده است. در این راستا، مقاله حاضر با هدف بررسی و تحلیل رابطه شورا و دموکراسی، به طرح ایده ای نو در طبقه بندی دیدگاه های علمای معاصر شیعی ایرانی پرداخته است؛ رهیافت سیاسی تطبیق گرایانه، به جایگاه «عقل جمعی» در تحلیل رابطه شورا و دموکراسی می-پردازد. با توجه به این واقعیت تاریخ اندیشه که تجربه دموکراسی در ایران برخلاف سنت غربی با مفهوم «شورا» شروع می شود و با آن پیوند دارد، مسئله سازگاری و عدم سازگاری و انطباق و عدم انطباق دو مفهوم «شورا و دموکراسی» در اندیشه سیاسی معاصر شیعه و ایران مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. برآیند تحلیل ها نشان می دهد که علمای معاصر شیعی ضمن اذعان به اینکه شورا و دموکراسی به دو نظام معرفتی متفاوت تعلق دارند، بر این باورند که آموزه «شورا» ظرفیت دموکراتیک سازی جامعه اسلامی را دارد و به برداشتی دموکراتیک از اسلام می رسند. لذا با توجه به تحلیل های صورت گرفته، علمای معاصر شیعی ایرانی توانسته اند با استناد به عقل جمعی، تحلیلی ایجابی از «رابطه شورا و دموکراسی» به دست دهند.
خلاصه ماشینی:
"مردم سالاری دینی مردم سالاری دینی از جمله مفاهیمی است که با پیروزی انقلاب اسـلامی و تولـد نظـام جمهوری اسلامی وارد اندیشه سیاسـی معاصـر گردیـد، گرچـه «امـام خمینـی (ره ) بـه نظـام انتخاباتی و رای گیری اعتقاد داشت ، امـا بـیش از آنکـه مـردم سـالاری را در شـکل و فـرم بداند، در محتـوا و ماهیـت مـردم دارانـه و رفتارهـای سـاده زیسـتانه و غیـر تجمـل گرایانـه حاکمان عادل که صاحب فضایل اخلاقی هستند، می دانسـت »(اسـماعیلی ،١٣٨٦: ٤٦٦)، امـا بعدها این مفهوم ابعاد وسیع تری پیدا کرد و دو چالش اساسی در تعریف آن بوجـود آمـد: اول تعریف دین و قلمرو آن و دوم تبیین رابطه اسلام و دموکراسی .
ویژگی های مردم سالاری با توجه به تجربه سیاسی که با شـکل گیـری و اسـتمرار نظـام جمهـوری اسـلامی ایـران بدست آمد و با نظر به قانون اساسی این نظام سیاسی که به عنـوان یـک میثـاق ملـی بشـمار می آید، می توان ویژگیهای مهم مردم سالاری دینی را در موارد زیر خلاصه نمود: الف - دینی بودن نظام سیاسی : دین و شریعت اسـلامی مبنـای اصـلی اداره امـور جامعـه است و قوانین بشری باید در تطابق با قوانین الهی تهیه و تنظـیم شـود، لـذا رأی اکثریـت بـه تنهایی قابل قبول نیست ، بلکه در چارچوب دین پذیرفتنی است (جوادی آملـی ،١٣٧٨: ٩٠).
دومین تصویر، بستر اجتماعی /سیاسی و مقطع حساس فضای پسا انقلابی اسـت کـه بـا صفاتی چون انقلاب شکوهمند از سویی نشانگر وقوع یـک تحـول بنیـادین در تـاریخ ایـن سرزمین است که نه تن ها رهایی و آزادی و استقلال را بـرای ملـت ایـران بـه همـراه آورده است ، بلکه مژده رهایی را برای همه جهانیان دارد و ترسیم الگوی جدیـدی از دموکراسـی را رسالت خود می داند."