چکیده:
بنوعبدالقیس، از قبایل عربی شمال شبهجزیره هستند که از قرنها پیش از اسلام، در بحرین قدیم (شامل: کویت، احساء، قطر و مجمعالجزایر بحرین کنونی) ساکن بودهاند. پس از تاسیس شهر کوفه، جمعی از افراد قبیلة یادشده، به این شهر مهاجرت کردند و منشا برخی فعالیتها و تغییرها در مسائل فرهنگی و اجتماعی شهر کوفه در عصر حضور امامان شیعه: شدند. این نوشتار، پس از اشاره به پیشینه اسلامآوردن و تشیعگروی بنو عبدالقیس و سابقه محبت و ارادت آنها نسبت به خاندان پیامبر، حضور ایشان را در کوفه با روش توصیفی ـ تحلیلی و نیز بهرهگیری از منابع رجالی شیعه و با هدف شناخت نقش فرهنگی و اجتماعی آنها، گزارش و جمعبندی کرده است. ازاینرو، مقاله پیش رو، به شناسایی پنجاه تن از شخصیتهای حدیثی این خاندان در کوفه و معرفی آثار آنها در زمینه: حدیث، فقه، کلام و شعر، جایگاه آنان در جمع قاریان، مدرّسان قرآن و خطیبان، مناصب حکومتی آنها و سرانجام معرفی مساجد عبدالقیس، شامل: مسجد سهله، مسجد صعصعةبنصوحان و مسجد زیدبنصوحان، به عنوان سه مسجد منسوب به این قبیله، همت گماشته است.
خلاصه ماشینی:
"کتابهای: علماء البحرین دروس وعبر از مهتدی بحرانی که به صورت خلاصه 270 نفر از شخصیتهای شیعی بحرین را فهرست و معرفی کرده است و قبیلة بنی عبدالقیس از علی کورانی و عبدالهادی ربیعی که در جستوجوی حضور فرهنگ و آموزههای تشیع در میان قبیله عبدالقیس و خدمات آنها به مکتب اهلبیت: بوده است و همچنین، اعلام هجر من الماضین والمعاصرین از هاشم محمد الشخص از محققان همروزگار ما که به صورت گستردهتری به معرفی رجال و بزرگان و دانشمندان بحرین قدیم به ترتیب حروف تهجی پرداختهاند.
/ موقعیت مسجد عبدالقیس در کوفه بر اساس نقشه ماسینیون در خطط الکوفة، ص 29 نتیجه در این نوشتار، حضور شخصیتهای علمی در حوزههای: حدیث، فقه، تفسیر، کلام و دیگر علوم اسلامی، حضور صاحبمنصبان، قاریان، شاعران، خطیبان و همچنین، وجود آثار مکتوب علمی و ابنیه عمومی و خصوصی مانند: مسجد، محلهای اجتماع و قبرستان (بهعنوان برخی مؤلفههای فرهنگی ـ تمدنی)، از نمودهای حضور در فرهنگ و اجتماع قلمداد شده است.
بنابراین، گزارش وجود بیش از پنجاه راوی عبدالقیسی از پیشوایان شیعه بهعنوان واسطه انتقال و اشاعه فکر شیعی که بیشک در ترویج این تفکر در کوفه مؤثر بودهاند، پانزده عنوان کتاب و اثر از آنان در موضوعات حدیثی، فقهی و دعایی که در کتب فهارس و رجال حدیث شیعی ذکر شده است و همچنین، حضور شاعران، خطیبان، قاریان و صاحبان مناصب از افراد قبیله عبدالقیس در شهر کوفه، همگی نشان میدهد که بنو عبدالقیس در کوفه فعال و مطرح بودهاند."