چکیده:
بحث از هویت ملی در عصری که نگرش های ملی گرای متجدد در حال گسترش بوده و تقابل سنت و تجدد به وجود آمده است، امری ضروری به نظر می رسد. در مقاله حاضر، با توجه به مولفه های موثر بر ایجاد و بقای هویت ملی و بررسی ادبیات حوزه هویت ملی به سراغ اندیشه امام خمینی(ره) به عنوان بنیانگذار جمهوری اسلامی و عالمی دینی رفته شده است. تحلیل اندیشه امام خمینی(ره) از طریق یکی از روشهای مرسوم در تحلیل اندیشه های سیاسی موسوم به تحلیل گفتمان انجام، و از میان نگرشهای مختلف در حوزه تحلیل گفتمان، نظریه لاکلا و موف برگزیده شده است؛ چرا که به نظر می رسد این نظریه برای تبیین امور سیاسی اجتماعی، ظرفیتهای بیشتری دارد. سوال اصلی مقاله پیش رو این است که: "در گفتمان امام خمینی(ره)، عناصر اساسی در بازسازی هویت ملی چیست؟" با این بررسی، د الهای گفتمانی اندیشه امام خمینی(ره)، حول محور ارزشهای دینی مفصل بندی شده، قابلیت اعتبار این گفتمان و غیریت سازی آن بررسی شد.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به اهمیت بحث هویت ملی، که یکی از دغدغه های جمهوری اسلامی ایران در اوضاع حاضر به شمار میرود و نظام اسلامی، باید برای مدیریت این مسئله ، چاره جویی کند، این موضوع در گفتمان سیاسی امام خمینی(ره ) بررسی شده است .
مطالعات کمی در بیانات حضرت امام خمینی(ره )، نشانگر برجستگی مؤلفه دین بر سایر مؤلفه های هویت ساز است ؛ به عنوان مثال ، مقایسه میزان تکرار چهار کلیدواژه هم پیوند با هویت ، نشان از شمار زیاد کاربرد ترکیب دینی دارد که در جدول ذیل میآید: جدول ٢: مقایسه مفاهیم هم پیوند با هویت در بیانات امام خمینی(ره ) (خسروی، ١٣٩١: ١٩٦) عبارت فراوانی عبارت فراوانی هویت ملی 0 وحدت ملی 4 هویت با پسوندهای دیگر 4 وحدت اسلامی و الهی 22 اهداف دینی و اسلامی 36 منافع و مصالح ملی 2 اهداف ملی 0 منافع و مصالح اسلامی 104 با این حال ، بسنده کردن به مطالعات کمی نمیتواند نتیجه ای متقن به بار آورد؛ چرا که تکرار نکردن یک سخن ، لزوما به معنای بیاهمیت بودن آن نیست .
طبیعتا نه دین ، نه طبیعت پاک انسان و نه روح حاکم بر جامعه ، انحرافات تاریخی در ایران را نمیپسندد؛ همان طور که هیچ یک از این مؤلفه ها، ارزشهای صحیح جامعه ایرانی در تاریخ را نمیتواند کتمان کند؛ در عین حال به نظر میرسد اگر جمهوری اسلامی در مسیر رشد و تکامل به دنبال حفظ هویتی است که بنیانگذار آن ، حضرت امام خمینی(ره ) به دنبالش بوده است ، باید به ارزشهای دینی در جامعه توجه جدی کند."