چکیده:
"مجموعه رسائل" عزیز نسفی از جملة مهمترین آثار وی محسوب می شود که مشتمل بر
بیست و دو رساله در موضوعات مختلف عرفانی است. بدان جهت که مجموعه رسائل
نسفی در بین آثار وی از حیث سادگی، روانی و توانایی انتقال موضوعات عرفانی
جایگاهی ویژه دارد، وجود متنی خالی از اشکال و منقح از این اثر بسیار مهم و ضروری است.
این اثر پیش از این یک بار با عنوان "الانسان الکامل" به چاپ رسیده است اما با توجه
بدان که در مراحل دوگانة تصحیح آن یعنی "تحقیق در اثر" و "تصحیح متن" کاستیهایی
در روش وجود دارد، نظریات ناصواب، بدخوانیها، گزینشها و گزارشهای نادرست و
کاستیهایی در متن ارائه شده راه یافته است. این مقاله در پی آن است که متن موجود از
مجموعه رسائل نسفی را بر اساس دو مرحلة تصحیح یعنی "تصحیح متن" و "تحقیق در
اثر" از جهات گوناگون نقد، و ضرورت ارائة متنی منقح از این اثر را پیشنهاد کند.
خلاصه ماشینی:
"مباحث مطرح شده در مجموعه رسائل را می توان در سه دسته تقسیم بندی کرد: ١) خداشناختی ٢) هستی شناختی ٣) انسان شناختی نقد تصحیح پیشین ماریژان موله برای تصحیح مجموعه رسائل نسفی ، نسخه های زیادی از این اثر را فراهم آورد.
[در رسالة بیستم ] متن چاپی با کمال وفاداری متن یک نسخه خطی واحد یعنی نسـخه V [نسخة ١٧٦٧ ولی الدین ] را تکثیر کرده است ، و این که صورت های دیگر نسخه های خطـی تنها در ملحقات ذکر شده ، حتی اگر به نظر قابل ترجیح میآمده است (همان : ٦٠).
در نسخة مذکور فقط در مقدمه و رساله های اول و دوم عبـارت «اضـعف الضـعفا و خادم الفقرا» آمده و در سایر رساله ها به جای آن «اضعف ضعفا و خادم فقرا» نوشته شده است ، اما موله بیان کرده که در تمام رساله های این نسخه ، عبـارت مـذکور بـه صورت «اضعف الضعفا و خادم الفقرا» آمده است .
این بدان معنی است که این نسخه ـ که در موارد بسیاری مشکلات متن را برطرف می سازد و تنها نسخه ای اسـت کـه بیست و دو رساله را به صورت کامل دارد ـ توسط موله به طور کامل و دقیق بررسی یا استفاده نشده است .
در گروه دوم تنها به ذکر «بدخوانی ها، گزینشهای نادرست و اشـتباه در گـزارش نسخه » مربوط به نسخة ٢٨٠٢ کتابخانه علی پاشا اکتفا شده که از نظر موله مـتن آن بسیار صحیح است (نسفی ١٣٤٢: ٥١)."