چکیده:
«حــرف»، یکــی از انــواع کلمــه اســت کــه معنــای مســتقلی نــدارد و لزومــا بــا اضافــه شــدن بــه کلمــه مابعــد خــود معنــا می یابــد. حــروف در زبــان عربــی بــه ســه دســته تقســیم می شــوند: حروفــی کــه مخصــوص اســم هســتند، حروفــی کــه مخصــوص فعــل هســتند و حروفــی کــه میــان اســم و فعــل مشــترکند، «حــروف جــر» از جملــه حــروف مخصــوص بــه اســم و از پر کاربردتریــن انــواع حــروف هســتند و در ســاختار و کاربــرد جمــلات عربــی و رســایی پیــام عبــارات نقــش مهمــی دارنــد. و ایــن حــروف، معانــی متعــددی دارنــد کــه موجــب توســعه معنایــی و امــکان برداشــت های متفــاوت از متــن می شــود. کاربــرد حــروف جــر در آیــات قــرآن، بســیار وســیع و دقیــق اســت تــا جایــی کــه گاهــی اختــلاف در معنــای یــک حــرف موجــب اختــلاف میــان احــکام فقهــی شــیعه و ســنّ ی شــده اســت همچنیــن دقــت در کاربــرد حــروف در قــرآن، موجــب گشــته کــه هــر حــرف، جایــگاه خــود را داشــته باشــد و ممکــن نیســت در دو عبــارت همســان، بــدون هیــچ هدفــی، دو حــرف متفــاوت بــه کار بــرده شــود. حــرف جــر «مــن»، از جملــه پــر کاربردتریــن حــروف جــر می باشــد کــه معانــی متفاوتــی دارد و در قــرآن نیــز، از کاربــرد فــراوان و ظرافت هــای معنایــی برخــوردار اســت. مــا در ایــن جســتار، برآنیــم تــا بــه بررســی ایــن حــرف و دقایــق معنایــی آن بــا تکیــه بــر آیــات قــرآن و بــه ویــژه ســوره مبارکــه «یــس» کــه حــرف «مــن» در آن فــراوان اســت، بپردازیــم.
خلاصه ماشینی:
و نيـز در آيـه ٩٧ سـوره انبيـاء، بـا دقـت در سـياق آيـه مي تـوان فهميـد کـه »مـن «، دقيقـا بـه معنـاي حـرف »عـن « نيسـت ،زيـرا غفلـت در ايـن آيـه ، غفلـت دائمـي و هميشـگي اسـت کـه همـواره بـا انسـان همـراه بـوده اسـت ولـي در آيـه ١٠٢ سـوره نسـاء، غفلـت موقتـي اسـت و تنهـا در زمــان جنــگ اتفــاق افتــاده ،زيــرا حــرف »عــن «، بــه معنــاي مجــاوزت : »عبــور کــردن و رد شــدن « اســت و در »مــن «، چنيــن معنايــي متصــور نمي باشــد.
٢٠ و نيـز إبـن عاشـور در مـورد هميـن آيـه ميگويد:متعـدي کـردن فعـل »نصـر« بـا »مـن «، بليـغ تر از متعـدي کـردن آن بـا »علـي « اسـت ، چـرا کـه بـر پيـروزي قـوي همـراه بـا حمايـت و جلوگيـري از تجــاوز دشــمن ، دلالــت دارد، متعــدي کــردن »نصــر«، بــا »مــن «، بــه خاطــر داشــتن معنــاي معاني حرف »من « در قرآن و ياسين 93 شمارٔە ٩٠-٨٩ منـع و حمايـت اسـت .
٣٠ البتــه در ايــن ميــان کســاني هســتند کــه معنــاي اصلي »مــن « را بــه غيــر از ابتدائيــت مي داننــد: اصــل در کلمــه »مــن «، خــروج چيــزي و يــا جــدا شــدن از چيــز ديگــر اســت ، ايــن معاني حرف »من « در قرآن و ياسين 95 شمارٔە ٩٠-٨٩ ّ معنـا، کلـي و داراي مصاديقـي اسـت ، ماننـد: خـارج شـدن از مـکان و زمـان معيـن ، جنـس و يا مجموعـه ، پـس ديگـر معانـي »مـن «، بـه ايـن اصـل بـاز ميگـردد.