چکیده:
ﻫﺪف از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ، ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺼﻮرات و ﮐﺞ ﻓﻬﻤﯽ ﻫﺎی داﻧﺶ آﻣﻮزان ﭘﺎﯾﻪ ﺷﺸﻢ اﺑﺘﺪاﯾﯽ درﺑﺎره ﻣﻔﻬﻮم اﻧﺮژی اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم از ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ زﻧﺪﮔﯽ روزاﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺎﯾﻪ و اﺳﺎس ﻋﻠﻮم ﻓﯿﺰﯾﮏ، ﺷﯿﻤﯽ و زﯾﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ و در اﻏﻠﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی درﺳﯽ، ﯾﺎدﮔﯿﺮی آن از ﻫﻤﺎن ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎی اوﻟﯿﻪ دوره اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ. 136 ﻧﻔﺮ از داﻧﺶ آﻣﻮزان ﭘﺴﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺷﺸﻢ اﺑﺘﺪاﯾﯽ از دو آﻣﻮزﺷﮕﺎه دوﻟﺘﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ 14 ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﺑﻪ روش ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮی ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺧﻮﺷﻪ ای ﻣﺮﺣﻠﻪ ای اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ و در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻧﺪ. ﺑﺮای ﮔﺮدآوری اﻃﻼﻋﺎت، از ﯾﮏ آزﻣﻮن ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﺣﺎوی ﻧﻪ ﺳﺆال ﺑﺎز-ﭘﺎﺳﺦ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﭘﺎﺳﺨﻬﺎی داﻧﺶ آﻣﻮزان در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت داده ﺷﺪه و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻧﯿﻤﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯿﺰان درک داﻧﺶ آﻣﻮزان، روش ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﺎﺳﺨﻬﺎی داده ﺷﺪه ﺑﻪ ﺳﺆاﻟﻬﺎی ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ داﻧﺶ آﻣﻮزان ﭘﺎﯾﻪ ﺷﺸﻢ اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﮐﺞ ﻓﻬﻤﯽ ﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎر در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻔﻬﻮم اﻧﺮژی، ﻣﺎﻫﯿﺖ و ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻧﺮژی، ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژی، ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺮژی و ﻣﻔﻬﻮم ﮐﺎر دارﻧﺪ و آﻣﻮﺧﺘﻪ ﻫﺎی آﻧﺎن در ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ ﻣﺎﻧﻊ ﺑﺮوز اﯾﻦ ﮐﺞ ﻓﻬﻤﯽ ﻫﺎ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﺎن درک ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ از اﻧﺮژی داﺷﺘﻨﺪ، ﺑﺎز ﻫﻢ ﺗﻮﺟﻪ و دﻗﺖ ﮐﺎﻓﯽ در آﻣﻮزش ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ و ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻧﺮژی و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺮژی ﺿﺮورت دارد. ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ اﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی درﺳﯽ و ﻣﻮاد آﻣﻮزﺷﯽ ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﯽ دوره اﺑﺘﺪاﯾﯽ، در ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻧﺮژی و ﻣﺪل ﺳﺎزی آﻧﻬﺎ در ﮐﺘﺎﺑﻬﺎی درﺳﯽ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ دﻗﺖ ﮐﺎﻓﯽ و ﺗﻮﺟﻪ وﯾﮋه اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
"بررسی پاسخهای داده شده به سؤالهای پرسشنامه نشان داد که دانش آموزان پایه ششم ابتدایی کج فهمیهای بسیار در زمینه مفهوم انرژی، ماهیت و ساختار انرژی، تبدیل انرژی، منابع انرژی و مفهوم کار دارند و آموخته های آنان در پایه های پایین تر مانع بروز این کج فهمیها نشده است و با وجود اینکه برخی از آنان درک مفهومی از انرژی داشتند، باز هم توجه و دقت کافی در آموزش مفاهیم مرتبط با تبدیل و تغییر انرژی و همچنین منابع انرژی ضرورت دارد.
از آنجایی که در برنامه درسی جدید علوم دوره ابتدایی و متوسطه اول از رویکرد زمینه - محور و آموزش مفاهیم علمی در موقعیتهای جدید فرهنگی، اجتماعی و فناوری استفاده شده است ، لذا انجام دادن این پژوهش سبب میشود که ضمن بررسی تصورات و کج فهمیهای احتمالی دانش آموزان پایه ششم ، برنامه ریزان درسی و نویسندگان کتابهای درسی نیز بازخوردی مناسب درباره مدل سازی مفهومی و شیوه طرح مفهوم انرژی دریافت کنند.
کج فهمی - عدم درک - بحث و نتیجه گیری بررسی پاسخهای داده شده به سؤالهای پرسشنامه نشان داد که دانش آموزان پایه ششم ابتدایی کج فهمیهای بسیار در زمینه تعریف انرژی، مفهوم انرژی و تبدیل انرژی دارند و آموخته های آنان در پایه های پایین تر نتوانسته است مانع بروز این کج فهمیها شوند.
در سؤال سوم پژوهش که ماهیت و ساختار انرژی ذخیره شده را مورد بررسی قرار داده بود، فقط ٩/٥٥ درصد از دانش آموزان معتقد بودند که انرژی در نفت ذخیره شده است و قابل مشاهده نیست و انرژی ذخیره شده هنگام سوختن نفت به انرژی گرمایی و انرژی نورانی تبدیل میشود، در این صورت میتوان به وجود آن پی برد."