چکیده:
در این مقاله مطالب رساله هرون و نسخههای جرثقیل فارسی بررسی میشود تا زمینه مقایسه نسخههای فارسی با یکدیگر و با رساله هرون فراهم آید و بتوان از این طریق میزان اصالت نسخههای فارسی را سنجید. نسخههای فارسی که به تعداد 22 عدد در کتابخانههای ایران نگهداری میشوند در بازه زمانی سدههای 9 تا 13ق نوشته شدهاند و تاکنون بررسی نشدهاند. برخی از این نسخهها به نام معیار العقول منسوب به ابن سینا هستند و تعدادی از آنها هم به حزین لاهیجی نسبت داده شدهاند. همچنین نام ابوعلی بن عبدالجلیل خوارزمی هم به عنوان نویسنده مطرح شده است. در این مقاله نشان داده میشود که نه میتوان این نسخهها را مستقل از یکدیگر دانست و نه میتوان با شواهد موجود آنها را به ابن سینا یا حزین لاهیجی نسبت داد. مطالب این نسخهها قابل مقایسه با مقاله دوم رساله هرون ولی مستقل از آن هستند.
خلاصه ماشینی:
همچنین نسخه هایی در بارٔە جر اثقال به زبان فارسͬ وجود دارد که مستقیما به سازوکار پنج دستگاه ساده و ترکیب آنها پرداخته اند در نتیجه تا آنجا که به ماشین های بالابر مربوط مͬشود مطالب این آثار قابلیت کاربردی بیشتری دارند.
Ferriello شیؤە بررسͳ در این مقاله ابتدا مطالب رسالۀ هرون را اجمالا˟ بررسͬ کرده ایم تا امͅان مقایسۀ نسخه های فارسͬ، از جمله معیار العقول منسوب به ابن سینا، با آن فراهم شود و بر این اساس بتوان اصالت نسخه های فارسͬ را ارزیابی کرد.
به طور خلاصه مͬتوان گفت که در سه مقالۀ رسالۀ هرون به ترتیب این مطالب آمده اند: در مقالۀ اول مبانͬ نظری جرثقیل آمده است ، در مقالۀ دوم ماشین های ساده معرفͬ شده اند و در مقالۀ سوم روش ساخت دستگاه هایی که با مͅانیسم های پیشین کار مͬکنند، آمده است .
از آنجا که دانش مربوط به این ماشین ها حداقل از دورٔە ارشمیدس و هرون به بعد کاملا́ شناخته شده بوده است ، آشͅار است کسͬ انتظار ندارد اندیشمندانͬ چون ابن سینا و حزین لاهیجͬ اصول جا افتادٔە حاکم بر اجزای جرثقیل و ترکیب آنها را نادرست بیان کرده باشند که اگر چنین باشد، از همان ابتدا در اصالت نسخه ها و انتساب آنها به این متفکران تردید جدی وجود خواهد داشت .
در بارٔە شباهت تصاویر نیز چنین مͬتوان ادعا کرد به جز شباهت دو سازٔە بالابر پیچ ، که شباهت بسیار دو دستگاه شاهد دیͽری بر این ادعا مͬتواند باشد که مقالۀ دوم رسالۀ هرون منبع اصلͬ نگارش رساله های فارسͬ جرثقیل است .
نویسندٔە رسالۀ جرثقیل فارسͳ سؤال اصلͬ این بخش بررسͬ صحت انتساب بعضͬ نسخه های فارسͬ به ابن سینا و حزین لاهیجͬ و برخͬ نام های دیͽر است .