چکیده:
در جامعه مدرن متاخر، مقوله مصرف که در حوزه نیازهای انسانی قرار دارد، تنها فرایندی اقتصادی نیست، بلکه فرایندی فرهنگی و اجتماعی نیز هست. مقاله حاضر درصدد است با تاکید بر نظریات مرتبط با مصرف فرهنگی (بودریار، اسکلیر و...) و نمایشی (بوردیو، وبلن و...) به بررسی پدیده مصرف، به ویژه مصرف کالاهای خارجی در شهر سنندج و متعینهای آن بپردازد. روش پژوهش نوشتار حاضر، از نوع توصیفی غیر آزمایشگاهی و مبتنی بر تکینک پیمایش است. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانشآموزان مقطع متوسطه ناحیه سنندج در سال 1389 تشکیل دادهاند، 426 نفر به عنوان نمونه آماری تعیین شدند، اما به دلیل اثرات پرسشنامههای گمشده و ناقص، در نهایت 400 پرسشنامه در تحلیل نهایی، مدّ نظر قرار گرفت؛ همچنین شیوه نمونهگیری، طبقهای بوده است. نتایج توصیفی تحقیق، بیانگر این است که میزان گرایش دانشآموزان به کالاهای خارجی در جامعه مورد مطالعه، بالاتر از متوسط نمرههاست (میانگین= 60.9)؛ همچنین نتایج تحلیلی مطالعه نشان از آن دارد که بین متغیرهای مصرف نمایشی و تظاهری، رقابتهای خانوادگی، تشخصپذیری و تاکید بر تمایز، عملکرد تولیدکنندگان داخلی، تبلیغات رسانهای و پایگاه اقتصادی - اجتماعی خانوادگی با میزان گرایش دانشآموزان به کالاهای خارجی رابطه معنادار و مستقیمی وجود دارد. نتیجه تحلیل رگرسیونی، بیانگر این است که متغیرهای وارد شده در مدل رگرسیونی، به طور خالص 0.39 درصد از واریانس گرایش دانشآموزان به کالاهای خارجی در معادله را تبیین میکنند.
خلاصه ماشینی:
"000 بر اساس اطلاعات جدول شمارة ٥ در خصـوص میـزان همبسـتگی و سـطح معنـاداری هریک از متغیرهای مستقل و متغیر وابسته ، میتوان عنوان نمود که تقریبا اکثر متغیرهـای مستقل مورد پژوهش ، با گرایش دانش آموزان بـه مصـرف کالاهـای خـارجی، همبسـتگی و ارتباط معنادار دارند و از این رو میتوان عنوان کرد که گرایش دانش آموزان شهر سنندج به مصرف کالاهای خارجی با مصرف نمایشـی، رقابـت خـانوادگی، تشـخص پـذیری، عملکـرد نامناسـب تولیدکننـدگان داخلـی در تولیـد کـالا، تبلیغـات رسـانه ای و پایگـاه اقتصـادی - اجتماعی خانواده های دانش آموزان ارتباط دارد.
آدورنـو و هورکهایمر معتقدند که اوج موفقیت تبلیغات ، ایجاد احساس نیاز مصرف کننـده بـه مصـرف فرآورده است و به نظر میرسد، تبلیغات تجاری برای مارکها و کالاهای خـارجی از طریـق رسانه هـای جهـانی و علـیالخصـوص شـبکه هـای فارسـی مـاهواره ای، در میـزان گـرایش دانش آموزان به کالاهای خارجی اثرگذار بوده است ؛ همچنین طبق نظریه وبلن ، در جامعـۀ ایران ، همراه با گذر از نظم سنتی حاکم بر اجتماع به نظم مدرن ، منبع نمایش ثروت و حتی کسب احترام اجتماعی برای دانش آموزان نیـز تغییـر کـرده اسـت ، بـه نظـر وبلـن ، مصـرف داخلی و ارتباط دادن محصولات داخلی با افتخار و غرور ملی ، چنانچه کالاهای داخلـی بـا انتظارات مصرف کنندگان سازگاری و انطباق نداشته باشد، منجر به گرایش مصرف کنندگان به این کالاها نخواهد شد و گاه نه تنها تأثیری در افزایش خرید محصولات داخلـی نخواهـد داشت ، بلکه باعث تحقیر هویت و افتخار ملی و بیگانگی نسبت به مصرف کالاهـای داخلـی خواهد شد؛ بنابراین ، توصیه میشود از به کار بردن واژة ملی برای تبلیغ محصولاتی کـه در بازار، آزمایش خود را پس نداده اند و قابل رقابت با مشـابه خـود نیسـتند، اکیـدا خـودداری شود."