چکیده:
وقوع بلایای طبیعی مانند زلزله همواره در قرون متمادی زندگی جوامع انسانی را تهدید کرده است و سبب بیخانمانی و آوارگی ناگهانی بسیاری از انسانها شده است. سازمانهای مسئول در زمینة مدیریت بحران در مراحل اولیة مواجهه با چنین شرایطی، به مکانیابی بهینه بهمنظور اسکان موقت و ساماندهی آسیبدیدگان و بازماندگان حادثه در کنار رسیدگی به امور آنها توجه دارند. البته بهدلیل وضعیت اضطراری حادثه، بیشتر مکانیابیها و اسکان آسیبدیدگان پشتوانة علمی لازم را ندارد و بهاینترتیب هزینة هنگفتی را به مدیریت شهری تحمیل میکند. با توجه به قرارگیری کشور روی کمربند زلزله، پژوهش حاضر شهر ارومیه را بهواسطة ویژگیهای طبیعی و خطر لرزهخیزی متوسط توأم با شرایط خاص شهرسازی، بهعنوان الگوی تهیة پایگاه داده مکانی با هدف مکانیابی اسکان موقت پس از زلزله بررسی کرده است. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی است و پژوهش با استفاده از مدل فرایند تحلیل شبکهای (ANP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) با ماهیت کاربردی صورت گرفته است. بدینمنظور، معیارها و عوامل مؤثر در مکانیابی اسکان موقت شامل ویژگیهای طبیعی، شبکة ارتباطی، کاربریهای سازگار و ناسازگار به چندین زیرمعیار تقسیم شد. با توجه به وابستگی متقابل معیارها براساس یافتههای تحقیق، آنها پس از وزندهی با استفاده از مدل فرایند تحلیل شبکهای، در محیط GIS تلفیق شدند و ضمن تطبیق با استانداردهای بینالمللی برای یکسوم جمعیت شهری، مکانهای اسکان موقت شهر ارومیه با اولویتبندی سهگانه براساس ظرفیتها و پتانسیلهای بالفعل و بالقوة مدیریت شهری انتخاب شد.
خلاصه ماشینی:
با توجه به وابستگی متقابل معیارها براساس یافته های تحقیق ، آن ها پس از وزن دهی با استفاده از مدل فرایند تحلیل شبکه ای ، در محیط GIS تلفیق شدند و ضمن تطبیق با استانداردهای بین المللی برای یک سوم جمعیت شهری ، مکان های اسکان موقت شهر ارومیه با اولویت بندی سه گانه براساس ظرفیت ها و پتانسیل های بالفعل و بالقوة مدیریت شهری انتخاب شد.
مهم ترین هدف این تحقیق برنامه ریزی و مکان یابی مناسب فضاها با توجه به ویژگی های مختلف شهر ارومیه به منظور تأمین اسکان موقت به منظور دستیابی به نیازهای اولیۀ اجتماعی و فیزیکی بازماندگان سانحۀ طبیعی (زلزله ) و تأمین ، حفظ و ارتقای سلامت افراد بحران زده است تا بلافاصله پس از بحران مرحلۀ اسکان موقت شروع شود.
محمدحسن سبط ، مازیار حسینی و محمدعلی صدیقی در پژوهش خود با عنوان امکان سنجی اسکان موقت پس از زلزله و ارائۀ راه حل بهینه جهت منطقه ای از تهران در سال ١٣٨٥ از روش تحلیل «هزینه - فایده » برای امکان سنجی فعالیت ها در مقابله با بحران های طبیعی استفاده کرده اند؛ به طوری که متغیر وابسته در این تحقیق انتخاب روش اسکان و متغیرهای مستقل ، هزینه و رضایتمندی مردم درنظر گرفته شده است .
نمودار معیارهای مکان یابی اسکان موقت منبع : نگارندگان طبقه بندی معیارها و زیر معیارها تمام معیارها ابتدا براساس استانداردهای جهانی و ضوابط طرح های مصوب شهری به ویژه شهر ارومیه به زیرمعیارهایی طبقه بندی شده اند و سپس هریک از معیارها به طور مجزا با توجه به اولویت و اهمیت طبقه بندی درونی خود با روش تحلیل شبکه ای (ANP) ارزش گذاری شده اند که در جدول ١ مشاهده می شود.