چکیده:
اندیشمندان امامیه در تعریف جایگاه امامت، از سه شیوه عمده بهره جسته اند که از آن به گونه های حدیثی، کلامی و فلسفی نام برده ایم. گونه حدیثی، مستند به احادیث اهل بیت، به ویژه کلام امام رضا (ع)
است. گونه کلامی که نظر مشهور علما است، عبارت است از «الامامه رئاسه عامه فی امور الدنیا و الدین» که مورد پذیرش اهل سنت نیز می باشد. گونه سوم که رویکردی نقادانه به تعریف مشهور دارد، تلاش می کند حقیقت جایگاه امامت را تبیین کند و بر ویژگی هایی مانند: «خلافت الهی»، «ولایت مطلقه»، «منصب الهی» و «انسان کامل» بودن امام تاکید می کند.
خلاصه ماشینی:
"(حلبی، بیتا: 85) ناگفته نماند که با توجه به موقعیت اجتماعی سید مرتضی ـ که گفته شده پس از شیخ مفید، ریاست امامیه به او انتقال یافت ـ (بهائی عاملی، 1406: 9؛ حسینی مازندرانی، 1382: 391) و رویکرد کلامی او (امینی، 1397: 4 / 274) و نیز تحفظ او بر مشی در چارچوب روایات و عدم وجود این تعبیر از امامت در سخنان معصومان^، به نظر میرسد این تعریف نیز الهامگرفته از فرازهایی از همان سخن معروف امام رضا× باشد.
(برسی، 1419: 204؛ همدانی، 1417: 3 / 107؛ ابوحبیب، 1408: 24؛ آلشیخ راضی، 1425: 8 / 279) به نظر میرسد مهمترین ویژگی و بالاترین تصوری که از مفهوم امامت در اذهان اندیشمندان شکل میگرفته، اداره امور دینی و دنیوی مسلمین و اجرای محتویات اسلام بوده است ـ این نگاه را میتوان در توصیف علما از مقام امام بهخوبی مشاهده نمود ـ (شامی، بیتا: 248) که از آن به «ریاست» تعبیر نمودهاند.
برخی به اصلاح و تکمیل تعریف گونه دوم دست یازیدهاند؛ مانند: «الإمامة منصب إلهی، ورئاسة عامة فی امور الدین والدنیا یختارها الله تعالی لفرد کامل من البشر، ویأمر النبی| بأن یرشد الامة إلیه، ویقوم مقام النب فی إرشاد الناس، وحجة الله علی خلقه» (حسینی صدر، 1428: 275) که در این تعریف، علاوه بر استفاده از تعریف گونه دوم، قیود «گزینش الهی»، «انسان کامل» و «حجت خدا» بودن امام اضافه شده است."