چکیده:
اســطوره روایتی قدســی از خلقتی آغازین اســت که با آیین ، مراســمات و ادبیات جامعه پیوسـتگی دارد. اسـاطیر ریشـه و بن ، ادامه دهنده و مکمل اسطورة آفرینش اند. آیین ایزدی، آیینی محلی در منطقـه ای کوچک از کردســـتان عراق اســـت که دارای دو کتاب مقدس و مجموعه ای سـروده های دینی شـفاهی است . این سروده ها در مراسم هایی مانند تولد، مرگ ، اعیاد و هر مراســمی که در آن زایشــی نو اتفاق میافتد، خوانده میشــوند. این پژوهش به بررســی عناصــر اســطوره ای رایج در ســروده ها و اقوالی میپردازد که با اســطورة آفرینش آغازین در ارتباط است . روش تحقیق از نوع تحلیلی-توصیفی است . این سروده ها مستقیما از نسـخه ای گرفته شـده اند که خلیل جندی ره شو به زبان کردی تدوین کرده است . عناصر اسـطوره ای اصلی در این قول ها عبارتند از: در (مروارید)، بحر، خرقه ، مرکب ، گاو و ماهی. با دقت در عناصر اسطوره ای در متون مقدس و سروده های دینی ایزدیان که دربارة آفرینش ثبت شده است ، مشخص میگردد که عناصر «در»، «بحر» و «ماهی» به مبحث زمین ، زنانگی و زایندگی اشـاره دارند. «خرقه » با توجه محتوای متون ، نشـان دهندة تاثیر عناصـر صوفیه و عرفان اسـلامی است . «مرکب » نیز از آن خدای آسمان است . عنصر مقدس «گاو»، نمادی از خدایان آســمان و کشــتن آن در عید اصــلی ایزدیان ، با ازدواج مقدس و اســطورة آفرینش آغازین در ارتباط است .
خلاصه ماشینی:
"گسـت (١٩٩٣ ,Guest) با معرفی شـخصیت شیخ عدی و دستورات دینیاش ، به بررسی تـاریخ این فرقـه پرداختـه و مطـالبی مـاننـد روایـت توفـان ، باورهای دینی ایزدیان و نیز نظر برخی از شـخصیت های دینی، سیاسی، سیاحان و مستشرقان را ذکر کرده است .
وی در کتاب -Yezidism Its Background, Observances and Textual Tradition در بخش نخسـت ، به ثبت مشاهدات میدانی از آیین ایزدی، تاریخ آغازین آن ها، پس زمینه های دینی، پرسـتش موجودات مقدس و معابدشان ، نظام اجتماعی و برخی از سـنن و باورهای دینی پرداخته اسـت .
دین ایزدی و مقایسۀ آن با دین زرتشتی کهن (کریمی، ١٣٨٧)، «اهریمن پرســـتی زروانی و نمونـه هـای بـازمـاندة آن » (اکبری مفاخر، ١٣٨٨)، «کردهای ایزدی (پژوهشـی در وجه تسـمیه و ریشۀ نژادی )» (یوسفی، ١٣٨٨)، «بررسی تاریخ ، عقاید و آیین هـای ایزدیان و مقایســـۀ آن با ادیان و مذاهب دیگر» (محمدی ســـراب ، ١٣٨٨)، «مقایســـۀ اقوال ایزدیها با کلامات یارســان در پرتو برخی ســروده های ایرانی غربی» (طبیب زاده ، ١٣٩١)، «بررســی تطبیقی دو آیین میترایی و ایزدی» (دماوندی و رحمان زاده ، ١٣٩٣) از مهم ترین این آثار است .
عناصری مانند در (مروارید)، بحر، خرقه ، مرکب ، گاو و ماهی از جملۀ مهم ترین عناصر اسطوره ای قول های دینی ایزدیان است .
جومجومی سلتان /٣١-٣٢) ٣- نتیجه گیری با دقت در عناصــر اســطوره ای در متون مقدس و ســروده های دینی ایزدیان که دربارة آفرینش ثبت شـده اسـت ، مشـخص میگردد که اکثریت این عناصر به مبحث زمین ، زنانگی و زایندگی اشاره دارند."