چکیده:
در ﻣﻘﺎﻟﻪ ی ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ رﻧﮓ ﻟﺒﺎس ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺻﻔﻮی در ﻧﮕﺎره ﻫﺎ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ و ﺑﺎز ﺧﻮاﻧﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. اﯾﻦ روﯾﮑﺮد در ﺑﺎزﺧﻮاﻧﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ و ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ روی ﻣﻌﻨﺎی ﻧﻤﺎدﯾﻦ رﻧﮓ ﻫﺎ در ﻋﺮﻓﺎن اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ. در ﻣﻘﺎﻟﻪ ی ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺘﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮی ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻟﺒﺎس ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺻﻔﻮی در ﻫﻨﺮ ﻧﮕﺎرﮔﺮی آن ﻋﺼﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺪرت اول در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه او را وﯾﮋه و از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ روش ﺗﻄﺒﯿﻖ رﻧﮓ ﻧﮕﺎره ﻫﺎ و آراء ﻋﺎرﻓﺎن ﻧﺠﻢ اﻟﺪﯾﻦ ﮐﺒﺮی و ﻧﺠﻢ اﻟﺪﯾﻦ رازی ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺗﺎوﯾﻞ ﻧﻤﺎدﻫﺎی ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ رﻧﮓ ﻫﺎ در آن ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
"/ رنگ ها از منظر دو عارف بزرگ نجم الدین کبری و نجم الدین رازی سیاه کبود قرمز تیره قرمز خالص سبز طلایی مخفی سپید زرد بی رنگی نجم الدین کبری رنگ نفس اماره و رنگ ذات خاوند رنگ تسلط شیطان و موانع و زحمات او در راه سلوک رنگ همت و قدرت رنگ حیات قلب رنگ نیل به عالم رویت و پشت سر نهادن ماهیات، رسیدن به مرحله ی کیمیاگری صفا و پاکی ضعف و ناتوانی نفس نجم الدین رازی صفای دل تسخیرکننده، نابودکنندة هفت طبقه دوزخ کمتر شدن ظلمت نفس و بیداری روح صفای دل نور حق بی حجاب بر او نمایان می شود.
در این مقاله پس از بررسی رنگ لباس پادشاهان در آثار به جا مانده از نگارگری دوران صفوی و تطبیق آن با این آرایه ها متوجه می شویم که پادشاهان در آن عصر هرگز به عنوان جانشین مطلق خداوند مطرح نشده اند و همواره به آن ها به چشم سالکین الی الله که در حال مبارزه با نفس خود و طی کردن مسیر سلوک می باشند نگاه شده و هرکدام دارای مراحل و منازل و حالات متفاوتی از دیگری است.
در میان استفاده از رنگ و نور به عنوان جزئی جدا نشدنی از عالم، چه عالم ماهیات و چه عالم وجودی و اعیان ثابته، نیز در سنت نگارگری اسلامی دارای مفاهیم ویژه و نمادین سنت عرفانی بوده اند و به خوبی در این هنر ایرانی انعکاس یافته است."