چکیده:
ژئوپلیتیک هر کشوری یکی از بنیادهای شـکل گیـری قـدرت ملـی آن اسـت . هـر کشـوری از چـالش هـا و فرصت های ژئوپلیتیکی برخوردار است که در تقویت یا تضعیف قدرت ملی و یا پیشبرد منافع و اهداف ملـی آن اثر فراوانی دارند. چالش های ژئوپلیتیکی از مواردی هستند کـه فرصـت را بـرای مداخلـه رقبـا و تحمیـل اهداف آن ها فراهم می سازد. دو کشور ایران و عراق دارای چالش های ژئوپلیتیکی فراوانی نسبت به همدیگر هستند کـه همـواره روابـط آن ها را تحت تاثیر قرار داده و از هشت سال جنگ دوجانبه تا همکـاری مسـالمت آمیـز در بـین آن هـا قابـل مشاهده است . این مقاله با استفاده از روش کتابخانه ای و مراجعه به مقالات و کتب و وب گاه های مختلف در این زمینه بـه گـردآوری اطلاعـات پرداختـه و سـپس ایـن اطلاعـات و داده هـا از طریـق روش توصـیفی -تحلیلـی مـورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته اند. نتایج این مقاله به معرفی چالش های ژئوپلیتیکی دو کشور پرداخته و آن ها را مورد تحلیـل و شناسـایی قـرار داده است . این چالش ها در عین آنکه می توانند برای هر کدام از طرفین شرایط نامناسبی را به وجود آورده و آسیب پذیری آن ها را نشان دهد، می تواننـد بـه عنـوان یـک فرصـت ژئـوپلیتیکی هـم مـورد اسـتفاده طـرفین قرارگرفته و از آن بر علیه یکدیگر استفاده کنند.
خلاصه ماشینی:
"«هاگت ضمن ارائه الگویی از کشوری محصور در خشکی ، (هـای پوتیتکا) دوازده محور جغرافیایی بالقوه دردسرزا را کـه مـی تواننـد موجـب مشـاجره و منازعه دولت های همسایه شوند، تشریح می کند: ١- تمایل دولت محصور در خشکی برای دسترسی به آب هـای آزاد از طریـق فضـای سرزمینی کشور همسایه یا کشورهای همسایه ؛ ٢- اختلاف تفسیر درباره خط تقسیم آب (آب پخشان )؛ ٣- تغییر مرز بین المللی به دلیل تغییر مسیر رودخانه ؛ ٤- اختلاف در تعیین مرز و چگونگی بهره برداری از دریاچه مشترک ؛ ٥- ربودن آب دست بالای رود؛ ٦- گسترش سرزمین یک گروه واحد قومی در دو سوی مرز بین المللی ؛ ٧- حمایت از گروه اقلیت وابسته به گروه اکثریت در آن سوی مرز؛ ٨- کوچ فصلی چادرنشینان دامدار در دو سوی مرز؛ ٩- ادعای ارضی مبتنی بر تهدید شهرهای مرزی ؛ ١٠- جنبش جدائی طلبانه داخلی ، مورد همسایه یا همسایگان ؛ ١١- منبع نفتی امتداد یافته در دو سوی مرز؛ ١٢- منابع مهم معدنی با موقعیت سرحدی (کریمی پور،١٣٧٩،ص ١٧) (نقشـة شـماره .
ایـن حکومـت در تعامـل و پیوسـتگی بـا مـدیریت قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای با حرکتی نرم و آرام ، مناطق کردنشین در کشـورهای همسایه از جمله ایران را حول محورهای فرهنگی -سیاسی تحت تأثیر قرار خواهـد داد / که این تأثیرات به شکل زیر قابل بررسی هستند: ١- تقویت هویت و فرهنـگ کـردی ؛ ٢- تأثیرات ذهنی -روانی ؛٣- تقویت ناسیونالیسم کردی ؛٤- افزایش مطالبـات از دولـت مرکزی ؛ ٥- حمایت از مخالفـان کشـورهای پیرامـون و پنـاه دادن بـه آن هـا در داخـل سرزمین کردستان عراق ؛ ٦- رونق تجارت و قاچاق مرزی به علت زیرساخت صنعتی - خدماتی نامناسب مناطق کردنشین ؛ ٧- تأثیرات منطقه ای ؛ ٨- جهانی کردن مسئله کرد و وارد کردن آن به معادلات بین المللی (محمدی و خالدی ، ١٣٩٠،ص ٢١٩ و ٢٢٠)."