چکیده:
وجود معانی عمیق در آیات قرآن ، موجب میشود برخی مفسران عصر کنونی بدون محدود کردن فهم قرآن در روش ها و نگاه مفسرین گذشته و با استفاده از شیوه های جدید، البته با مبنا قرار دادن اصول حاکم بر تفسیر قرآن ، روز به روز به نتایج نو و گاه دقیق تری از قرآن دست یابند، یکی از این شیوه ها تفسیر بیانی است ؛ در عصر حاضر بنت الشاطی با نامگذاری تفسیر خود به نام «التفسیرالبیانی» خواسته است تفاوت و تمایز روش خود را نسبت به تفاسیر ادبی گذشته نشان دهد؛ این مقاله در صدد معرفی شیوه های به کار رفته در این تفسیر است که مولف آن توانسته با بهره گیری از آن یافته های دقیق تری را در تفسیر چندین سوره پایانی از قرآن ارائه دهد. مولف در این تفسیر روش های منظمی را مبنای کار خود قرار داده از جمله : ضرورت تفسیر قرآن به صورت موضوعی البته به سبک خاص خود با استقصای همه آیات مربوطه ؛ بهره گیری از روایات سبب نزول صرفا با هدف شناخت فضای نزول آیات ؛ تبیین دلالت الفاظ قرآن در محدوده فهم مردمان عصر نزول ؛ محوریت سیاق در فهم نصوص قرآن ؛ و معیار قراردادن متن قرآن در مباحث نحوی، اعرابی و بلاغی.
خلاصه ماشینی:
"تفسیربیانی، تفسیرادبی، بنت الشاطی، روش تفسیر مقدمه : در دوران های مختلف مفسران تلاش داشته اند مراد و منظور دقیق تری از قرآن را فهمیده و به جوامع اسلامی ارائه دهند و در این مسیر از شیوه های خاصی که بر مبنای اصول و قواعد مورد قبول علما و عقلا باشد بهره گرفته اند؛ تفسیر ادبی از قرآن یکی از آن روش هاست که در طول سال ها مورد توجه دانشمندان و مفسران بوده است ؛ البته در بین مفسران ، هیچ یک درصدد تعریف تفسیر ادبی بر نیامده 081 است ، گویا تلقی رایج درباره تفسیر ادبی در روزگار ما آن است که تفسیر ادبی به حسنا تفسیری گفته میشود که با ادب و ادبیات نسبت دارد؛ اما مفسران همواره بر ضرورت استفاده از علوم ادبی، شامل لغت ، صرف ، نحو و علوم بلاغت در تفسیر قرآن کریم تأکید کرده اند، همچنان که در معرفی منابع تفسیر و علوم مورد نیاز مفسر، پیش از هر چیز بر لزوم بهره گرفتن از علوم ادبی تصریح شده است .
١. تفسیر موضوعی در منهج تفسیر ادبی را اول بار امین خولی یک ضرورت دانست ؛٧ اما آنچه در این کتاب مشاهده میشود آن است که بنت الشاطی در تفسیر بیانی به شیوه تفسیر موضوعی رایج روی نیاورده است ؛٨ بنابراین در مقصود او از تفسیر موضوعی در اینجا دو احتمال وجود دارد؛ الف : تفسیر سوره هایی است که دارای وحدت موضوع اند؛٩ از این رو مؤلف در تفسیرش تلاش میکند موضوع اصلی هر سوره را مشخص و متناسب با همان موضوع آیات آن را تبیین نماید، به عبارت دیگر در تفسیر هر یک از سوره ها همه آیات آن را مرتبط به هم دانسته و آنها را در روشن کردن معنای یکدیگر تأثیر میدهد."