چکیده:
ابن بطلان را میتوان در زمره پزشکان بزرگ و معتبر قرن پنجم هجری به بعد دانست که آثار و تجربیات پزشکی وی، به عنوان ماخذی مستند و قابل قبول در ادوار تاریخ طب مطرح بوده است. وی در حکمت و طب، بسیار توانا و در درمان بیماریها بسیار مهارت داشته است. محدوده زمانی زندگی وی در قرن پنجم هجری و وفات وی در اواسط نیمه دوم همین قرن بوده است. کتب و آثار او در تاریخ طب مخصوصا در شرق قلمرو اسلامی بسیار موثر بوده است.
قریب 13 کتاب، رساله و مقاله از وی در کتب تاریخی بیان شده است. در میان آثار طبی ابن بطلان، کتاب «تقویمالصحه» از اهمیت ویژهای برخوردار است. در این پژوهش قصد داریم، شخصیت علمی و طبی، نوآوریها و کتاب «تقویمالصحه» ابن بطلان را معرفی نماییم.
ابن بطلان در طب، به صورت ترکیبی از شیوههای درمانی اطبای قبل از خود و تجربیات بهروز خود استفاده میکرده است. او در حدود نهصد سال قبل مسائلی را در طب و درمان بیماریها در کتاب «تقویمالصحه» بیان نموده که امروزه هم از مشکلات علم پزشکی بوده و از طرف مجامع پزشکی مورد توصیه و تاکید میباشد.
پژوهش در خصوص زندگینامه و شیوههای درمانی و توصیههای بهداشتی ـ پزشکی این حکیم و سایر حکمای طب سنتی میتواند در شناسایی این دانشمندان بزرگ، به جهان پزشکی و پژوهشگران تاریخ پزشکی مفید واقع شود. همچنین پژوهش و بررسی روشهای درمانی مورد استفاده آنها در تشخیص و درمان بیماریهای مختلف راهگشا خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"ابن بطلان در توضیح جداول مندرج در کتاب بیان میکند: «به یاری خداوند تعالی چند جدول برای غذاها و شراب ها ایجاد کردم ، مانند جداول تقویم نجومی که با نگاه به آن خسته نشوند در ردیف اول جدول ، اعداد را نوشتم در خانه دوم نام مورد نظر و در خانه سوم طبع آن و در خانه چهارم درجه آن و در خانه پنجم آن نوع بهترین و در ششم منفعتش و در هفتم مضراتش و در هشتم دفع مضرات آن و در نهم خلطی که پدید میآورد و در دهم و یازدهم و دوازدهم و سیزدهم موافق آن با مزاج ها و سن ها و زمان ها و هواها و در چهاردهم نام حکیمانی که درباره آن سخن گفته اند و در خانه پانزدهم جدول اختیارات و خواص آن چیز قرار گرفته است .
) از علل مهجور ماندن و عدم اشتهار کتاب «تقویم الصحه » و ابن بطلان در تاریخ پزشکی، میتوان به این نکته اشاره کرد که ابن بطلان برخلاف سایر حکمای قدیم که در دربار پادشاهان و خلفای زمان خدمت میکردند و همین باعث شهرت و معروفیت آن ها گشته است ، در خدمت هیچ حکمرانی نبوده است و همچنین او به علت مسافرت های زیادی که داشت به طبابت در مناطق مختلف پرداخته است و از راه پزشکی روزگار میگذرانید.
[Persian] A Biography of the Sage Ebn-Batlan and his Book "Taghvim-al- Sehha" (the Calendar of Health) Fatemeh Monadi MohammadReza Rajabnejad Abstract Ebn-Batlan can be assumed one of the great physician of the 5th hijri century up to now, whose medical experiments and works were introduced as reliable references in most of the medicine history."