چکیده:
در این تحقیق با تعریف علوم انسانی توصیفی و دستوری و بیان تفاوت روش تحقیق آنها نشان میدهیم که از منظر علامه طباطبائی ارزشها در تعیین اهداف و جهتدهی به مسائل علوم انسانی دستوری نقشی اجتنابناپذیر خواهند داشت. ازاینرو برای تولید علوم انسانی دستوری سعادتآفرین، نیازمند نظام ارزشی جامعنگر و کامل دین حق هستیم، و ازآنجاکه مسائل علوم انسانی دستوری بعد از تعیین هدف و دستیابی به توصیفهای لازم شکل میگیرند، رویکرد ایشان در استنباط مسائل این علوم در سه مرحله تبیین شده است: 1. گردآوری مبانی و توصیفهای لازم؛ 2. بیان یا دستکم در نظر داشتن اهداف دین حق در مسئله؛ 3. تنظیم پاسخ مسئله.
خلاصه ماشینی:
"ممکن است گفته شود: اگر دستگاه تکوین و فطرت انسان بهتنهایی نمیتواند ارزشهایی وضع کند که زمینه سعادت او را فراهم سازند و تنها ارزشهای الهی این امکان را برای او فراهم میآورند و تنها خداوند حق تشریع و تعیین ارزشها را دارد، پس فایده فطرت انسان و ادراکات عقل عملی او چیست و چه لزومی دارد که گفته شود: تشریع باید بر اساس تکوین صورت گیرد؟ علامه طباطبائی در پاسخ به این پرسش میگوید: ما قدمناه فی بیان ما للفطرة من الارتباط بسعادة الإنسان وکماله یکفی فی حل هذه الشبهة، فإن السعادة والکمال الذی تجلبه النبوة إلی الإنسان لیس أمرا خارجا عن هذا النوع ولا غریبا عن الفطرة، فإن الفطرة هی التی تهتدی إلیه، لکن هذا الاهتداء لا یتم لها بالفعل وحدها من غیر معین یعینها علی ذلک (طباطبائی، 1371، ج 2، ص 151ـ152).
ازاینرو علوم انسانی دستوری بر مبنایی ارزششناختی استوارند که تعیینکننده اهداف و جهتدهنده به مسائل این دسته از علوم است و برای داشتن علوم انسانی دستوری مصیب چارهای جز بهرهگیری از ارزشهای دین حق نیست؛ چراکه انسان بهتنهایی یارای تدوین نظام ارزشی جامعنگر و کامل را ندارد؛ ـ برای استنباط مسائل علوم انسانی دستوری، تنها مراجعه خام به ارزشهای دینی کفایت نمیکند و بایسته است محققان علوم اسلامی با تبیین مبانی این ارزشها و بهرهگیری از علوم انسانی توصیفی مرتبط با این ارزشها سرآمد بودن ارزشهای دینی را نسبت به دیگر دستگاههای ارزشی نشان دهند و از این طریق پذیرش ارزشهای دینی را برای عموم انسانها سهلتر و سریعتر کنند؛ ـ برای اسلامی کردن علوم انسانی دستوری باید اهداف این علوم را بر اساس اهدافی که ارزشهای اسلامی توصیه میکنند بازنگری و تنظیم کرد تا توصیههای علوم دستوری با ارزشهای دینی هماهنگ شوند."