چکیده:
تاریخ پژوهی ترجمه یکی از زمینه های جدیدی است که در سال های اخیر بیش از پیش نظر ترجمه پژوهان را به خود جلب کرده است. یکی از مصادیق این گونه تاریخ پژوهی بررسی تاریخ نقد ترجمه در یک فرهنگ است، چه از این طریق می توان به چگونگی ارتباط میان نظریه و عمل ترجمه در آن فرهنگ پی برد و میزان توسعه یافتگی ترجمه را در آن دریافت. از آنجا که در فرهنگ زبان فارسی، نقد ترجمه به صورت جدی مورد توجه بوده است و در عین حال تعداد پژوهش های مستقل در مورد آن اندک است، پژوهش حاضر بر آن است تا بخشی از تاریخ نقد ترجمه در ایران را بررسی و مبانی واژه شناختی به کار گرفته شده در نقدها را تحلیل نماید. نتایج تحقیق نشان می دهد که بسیاری از مفاهیمی که در دوره جدید مطالعات ترجمه در حوزه واژه شناسی نقد ترجمه مطرح گردیده، در نقدهای نوشته شده به قلم منتقدان ایرانی پیش از انقلاب اسلامی به کار گرفته شده است.
خلاصه ماشینی:
"رایس در مدل پیشنهادی خود کلیه مواردی را که در داوری ترجمه موثر می داند ذکـر کـرده اسـت : بررسی و تحلیل جامع متن مبدا از منظر عوامل زبانی و فرازبانی و مقابله آن با ساختار متن ترجمه و نیـز تاثیر «عادتواره ١» های منتقد در قضاوت نهایی او از ترجمه ؛ بدین منظور رایس (٢٠٠٠) سه مقولة اصـلی را در مدل پیشنهادی خود برای نقد ترجمه تعریف کرده است که هر یـک زیرشـاخه هـایی دارد: مقولـة ادبی (گونه شناسی متون)؛ مقولة زبانی ؛ مقولة فرازبانی که از این میان مقولـة زبـانی مـورد نظـر پـژوهش حاضر است .
ویژگی های واژه شناختی نقد ترجمه در دهه ٣٠ موارد مطرح شده فراوانی درصد معنای ثانویه و چندم واژگان 7 7,86 ناهماهنگی میان برابرنهاده با اصل 4 4,49 همایندها 7 7,86 ترجمه نادرست اصطلاحات 7 7,86 ترکیبات ناسازگار با روح فارسی 2 2,21 توجه به عوامل فرازبانی در انتخاب برابرها 1 1,12 پرهیز از مترادفات زاید 1 1,12 وام گیری غیر ضرور 2 2,24 حفظ بازی با کلمات در ترجمه 2 2,24 اعلام 1 1,12 حسینعلی ملاح (١٣٤٧) و ایرج وامقی (١٣٤٥)، قایل به ضبط اعلام به همان صورت متداول در زبـان مبـدا هستند و از سوی دیگر منتقدانی چون رضا سیدحسـینی (١٣٤٣)، مسـعود رجـب نیـا (١٣٤٦)، غلامرضـا زرین چیان (١٣٤٧) و قاسم صنعوی (١٣٤٧) نظر خانلری را در این زمینه ارجح می داننـد."