چکیده:
رویکرد عینی داشتن به مسائل اجتماعی و پیرامونی، موجب پیدایی گرایش رئالیسم انتقادی در ادبیات معاصر جهان از جمله ایران شده است . در این بین آثار جمال زاده ، بزرگ علوی و جلال آل احمد گرایش رئالیسم انتقادی داشته و میتوان گفت آل احمد تیزبین تر از دیگران با دیدن لایه های پنهان روابط مردم با حکومت ، مسائل اجتماعی را از دیدگاه انتقادی به زبان داستان بازنویسی کرده است . نگاه رئالیسم انتقادی به داستان «مدیر مدرسه » آل احمد نشان میدهد که این داستان جلوه هایی از سرخوردگیهای روشنفکری ایران برای تغییر را بازنمایی کرده است . رویکرد آل احمد در مدیر مدرسه نه سیاه و سفید و نه خیال پردازانه بلکه رویکردی مسئله محور است . مساله ای که در این زمینه مطرح شده آن است که جلال آل احمد تا چه میزان توانسته در مدیر مدرسه قضاوتهای شخصی را کنار نهاده و به بیان واقعیات پیرامونی روی آورد؟ یافته ها که به روش توصیفی-تحلیلی بدست امده گویای آن است که جلال آل احمد در مدیر مدرسه به عنوان یک منتقد اجتماعی تلاش کرده است بازنمودی عینی از محیط پیرامون و باورهای جمعی مردمی ارائه دهد. در این بین واقع گرایی آل احمد به دلیل گرایش انتقادی خود، بیش از انکه به توصیف تکاملی واقعیت های اجتماعی توجه داشته باشد متمرکز به شکست و ناامیدی نزدیک شده است .
خلاصه ماشینی:
در اين بين آثار جمال زاده ، بزرگ علوي و جلال آل احمد گرايش رئاليسم انتقادي داشته و ميتوان گفت آل احمد تيزبين تر از ديگران با ديدن لايه هاي پنهان روابط مردم با حکومت ، مسائل اجتماعي را از ديدگاه انتقادي به زبان داستان بازنويسي کرده است .
نگاه رئاليسم انتقادي به داستان «مدير مدرسه » آل احمد نشان ميدهد که اين داستان جلوه هايي از سرخوردگيهاي روشنفکري ايران براي تغيير را بازنمايي کرده است .
در اين بين واقع گرايي آل احمد به دليل گرايش انتقادي خود، بيش از انکه به توصيف تکاملي واقعيت هاي اجتماعي توجه داشته باشد متمرکز به شکست و نااميدي نزديک شده است .
جلوه هاي واقع گرايانه مدير مدرسه نشان ميدهد آل احمد از بيرون به جامعه مينگرد و تلاش دارد با تعمق در روابط اجتماعي راه چاره اي براي برون رفت از مسائل ان بيابد.
در مجموع ميتوان گفت گرچه اين آثار ميتواند در نگارش چارچوب نظري و ادبيات تحقيق مقاله ما را ياري رسانند اما هيچکدام اشاره اي به برداشتهاي انتقادي از واقع گرايي در داستان مدير مدرسه آل احمد نداشته اند.
٧-٣- عناصر داستان نويسي مدير مدرسه در ادبيات داستاني به هنگام بررسي يک متن ميتوان از روش هاي مختلف بهره گرفت که از جمله انها استفاده از رويکرد رئاليسم انتقادي است .
آنها شخصيت هاي از پيش تعيين شده اي نيستند» (شکري، ١٣٨٦: ٩٢) آل احمد به هنگام شخصيت پردازي رئاليستي در مدير مدرسه تلاش ميکند با توصيف ويژگيهاي شخصي، ارزشها و باورهايي که از منظر رئاليسم انتقادي اهميت زيادي در داستان نويسي دارند را بيان نمايد.