چکیده:
نقاشی در انتهای دورة قاجار تحت تأثیر ارتباط با اروپا و ظهور تکنولوژی دچار تغییرات شد. این مقاله با رویکرد بینامتنیت به مطالعۀ دو اثر نقاشی از زنان قاجار میپردازد که یکی از آنها کار هنرمندی گمنام و دیگری اثر اسماعیل جلایر دانشآموختۀ مدرسۀ دارالفنون است. مسئلۀ مورد پژوهش در این مقاله، مطالعۀ نشانهها و تحلیل آنها در نقاشی از زنان و تطبیق معنای نشانهها به صورت بینامتنی و لایهای است. نشانهها در هر تصویر سبب خوانش تصویر متفاوتی در متن آثار میشود. در این دو تصویر، موضوع هر دو متن زنان درباری است، ولی نشانهها مفاهیم متفاوتی دربردارند. این مقاله به این پرسشها پاسخ میدهد: آیا در نقاشیهای دورة قاجار ارزش نشانهای در آثار مطرح است؟ آیا نشانهها در تعامل با دیگر نشانهها معنای گفتمانی مییابند؟ روش این پژوهش تاریخیـ تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات اسنادی است و با توجه به نظریههای نشانهشناسی بیان شده است. در این مقاله، نتیجه گرفته میشود: در خوانش نشانههای این تصاویر، نشانهها معنادارند و در این تصاویر از نشانههای تصویری مشابه و متفاوت برای زنان قاجار استفاده شده است.
خلاصه ماشینی:
این مقاله بـا رویکـرد بینامتنیت به مطالعۀ دو اثر نقاشی از زنان قاجار می پردازد که یکی از آن ها کـار هنرمنـدی گمنـام و دیگـری اثـر اسماعیل جلایر دانش آموختۀ مدرسۀ دارالفنون است .
در ایـن مقاله ، نتیجه گرفته می شود: در خوانش نشانه های این تصاویر، نشانه ها معنادارند و در ایـن تصـاویر از نشـانه هـای تصویری مشابه و متفاوت برای زنان قاجار استفاده شده است .
ضـرورت ایـن تحقیـق مطالعـۀ نشانه شناسی و گفتمان در متون نقاشی دوران قاجار با موضـوع زنـان دربـاری اسـت کـه کمتـر بررسی شده است .
در هر دو تصویر، نشانه ها برای نشان دادن معنای اثر، نگـاه گفتمـانی متفـاوتی را ایجـاد کرده و تغییرات عمیق زنان در دورۀ قاجار در این تصاویر نقاشی را به خوبی تصویر کـرده انـد.
این مقاله با استفاده از پژوهش های ذکرشده به دو نقاشی از زنان قاجار با نگاه گفتمانی می پردازد و نشانه ها را تحلیل و بررسی می کند.
این مورد در نقاشی های درباری اوایل دورۀ قاجار نیـز بـه چشـم می خورد و تصاویر نقاشی شده از زنان بدون نام هنرمند است .
گفتمان نشـانه هـا در ایـن نقاشی ها بر مبنای زنان شکل گرفته است که در تصویر تاج السلطنه بر مبنای اقتدار پیکـره و بـا علائم نشانه ای این موضوع به مخاطب انتقال داده می شود.
ممکن است در این تصاویر از نشانه های مشترکی استفاده شده باشد و موضوع دو تابلو نقاشی از زنان قاجار باشد، ولی نشانه ها در کنـار نشـانه هـای دیگـر گفتمـان متفـاوتی از لحـاظ معناشناختی ایجاد کرده اند.