چکیده:
جریان اسلام گرای معاصر در تونس بعد از انقلاب شاهد تحولات مهمی بوده است . مقاله حاضر دگردیسی سیاسی ١ جنبش النهضه تونس در سال ٢٠١٦میلادی و جدایی آن از اخوان المسلمین مصر را بررسی می کند. جنبش اخوان طی یک سده حیات خویش (١٩٢٨ تاکنون )، گسست ها و انشعاباتی را در سطح رهبران و اعضاء تجربه کرده ، اما جدایی اخوانی های تونس و جنبش النهضه -که در همه این سال ها وفادارترین گرایش سیاسی به اخوان بوده اند- می تواند به منزله یک بحران سیاسی مهم برای جنبش اخوان قلمداد شود. در نتیجه این رویداد، نفوذ سی ساله اخوان المسلمین در شمال آفریقا به میزان قابل ملاحظه ای کاهش یافت و موقعیت این جنبش در دیگر سرزمین های عربی نیز با تزلزل روبه رو شد. این پژوهش با روش توصیفی - تبیینی ، به دنبال پاسخگویی به این مسئله است که دلایل و زمینه های دگردیسی سیاسی و جدایی النهضه تونس از اخوان المسلمین چگونه قابل ارزیابی است . یافته های این مقاله - با عنایت به رویکرد نظری «حداقل گرایی معرفتی در جنبش های اسلامی » - نشان می دهد که جنبش النهضه به نوعی حداقل گرایی معرفتی پایبند است که براساس آن ، رویکردی عمل گرا با التزام حداقلی به ارزش ها و اصول اسلامی را در پیش گرفته است . اتخاذ چنین رویکردی به آنان این امکان را داده که قدرت خویش را تثبیت کرده و در جهت تداوم حیات سیاسی و توسعه آن گام بردارند. در این مسیر النهضه در ارزش ها، هنجارها و انگاره های هویت ساز خود تجدیدنظر کرده و هویت و منافع جدیدی برای خود تعریف کرده که از جمله آنها اعلام جدایی از اخوان و تبدیل از یک حرکت فراملی به حزب وطنی بوده است .
خلاصه ماشینی:
لیکن حزبی که حدود دو دهۀ پیش ، شیخ عبدالفتاح مورو و راشدالغنوشی ، در واکنش به دولت های سرکوب گر تونس تأسیس کردند و متأثر از درگیری و مقابله شدید فکری و علمی در دانشگاه ها در میان اسلام گرایان و مارکسیست ها، تجربیات و تفکر سیاسی اجتماعی فصلنامه علمی-پژوهشی جنبش های اسلامی کشورهایی مانند ترکیه ، سودان (ذوالفقاری، ٤٩:١٣٩٠) و همچنین ، انقلاب ٧ اسلامی ایران و حضرت امام (ره ) بود (رحمانی ، ٢٣١:١٣٩١)، در نخستین انتخابات آزاد و منصفانۀ کشور (اکتبر ٢٠١١م )، شبکه های محلی النهضۀ و مخالفان دیکتاتوری به حزب کمک کردند تا بیشترین رأی را به خود اختصاص دهد.
از جمله دلایلی که النهضۀ حزب را بر جنبش اولویت داد می توان به موارد ذیل اشاره کرد: الف ) رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده : الغنوشی یکی از دلایل تحزب النهضۀ را رسیدن به اهداف خود در برقراری نظام دموکراتیک می داند و تشکیل این حزب را واکنشی به سرکوب های رژیم سکولار اقتدارگرا می داند و می گوید: «چون دیگر حکومت ، سکولاریسم را - از طریق سرکوب - تحمیل نمی کند به همین دلیل دیگر لزومی ندارد که النهضۀ یا هیچ یک از دیگر بازیگران عرصۀ تحولات تونس فعالیت سیاسی شان را بر دفاع یا حراست از دین متمرکز سازند»١ (٢٠١٦ ,Ghannouchi) به نوعی وی دموکراسی و آزادی را مقدم بر ١.