چکیده:
از جمله شیوههای جدید دستیابی به معانی واژگان که از زمان پیدایش آن در دانش معنیشناسی دیری نمیگذرد، فرآیند تجزیه و تحلیل مؤلفههای معنایی واژگان است. در این روش، برای پی بردن به ماهیّت دقیق و همچنین تفاوتهای معنایی بین واژگان به نسبت هممعنا، اجزا و آحاد تشکیلدهندۀ معنای یک واژه مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد و با تبیین تفاوتهای موجود بین آحاد معنایی مختلف، علاوه بر دستیابی به معنای دقیق، ظرافتها و تفاوتهای معنایی بین واژگان مترادف نیز کشف خواهد شد. مطالعات کنونی ترجمه، درصدد آن است تا با کاربست نظریههای جدید معنیشناسی در حوزۀ ترجمه، راهگشای مترجمان و ترجمهپژوهان برای تحقق تعادل ترجمهای باشد. در این جستار کوشیدهایم تا ضمن معرفی این روش به عنوان رویکردی نوپا در حوزۀ معنیشناسی، با روشی توصیفی- تحلیلی به نحوۀ بر ابریابی واژگان بر مبنای تحلیل مؤلفهای اشاره نماییم. بدین منظور با انتخاب پنج ترجمۀ فارسی از خطبههای نهجالبلاغه شامل ترجمههای آقایان جعفری، دشتی، شهیدی، فقیهی و فیضالاسلام به واکاوی عملکرد مترجمان در شیوۀ ترجمۀ شماری از واژگان نشاندار نهجالبلاغه و شیوۀ انتقال مؤلفههای معنایی چنین واژگانی پرداختهایم. بـرآیند این جسـتار حاکی از آن است که توجه ناکافی به آحاد تشکیلدهندۀ معنای یک واژه، علاوه بر اینکه در انتقال سبک و ایدئولوژی نویسنده تأثیر سوئی برجای میگذارد، زمینهساز برابریابی غیردقیق واژگان نیز خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
بدین منظور با انتخاب پنج ترجمۀ فارسی از خطبه های نهج البلاغه شامل ترجمه های آقایان جعفری، دشتی، شهیدی، فقیهی و فیض الاسلام به واکاوی عملکرد مترجمان در شیوة ترجمۀ شماری از واژگان نشان دار نهج البلاغه و شیوة انتقال مؤلفه های معنایی چنین واژگانی پرداخته ایم .
در این راستا، با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای، ضمن ارائه برخی مفاهیم مرتبط با حوزه تجزیه مؤلفه های معنایی و ارتباط آن با فرآیند ترجمه ، عملکرد پنج ترجمه فارسی شامل ترجمه های دشتی، شهیدی، فقیهی، جعفری و فیض الإسلام را از خطبه های نهج البلاغه مورد کاوش قرار خواهیم داد و از این رهگذر میکوشیم که به پرسش های زیر پاسخ گوییم : ١- تجزیه ی آحاد و مؤلفه های معنایی چه نقشی در تحقق تعادل ترجمه ای ایفا میکند؟ ٢- بازتولید آحاد معنایی واژگان زبان مبدأ در ترجمه تا چه میزان امکان پذیر است ؟ ٣- بر اساس شواهد ارائه شده ، عملکرد مترجمان در بازشناخت و انتقال مؤلفه های معنایی واژگان زبان مبدأ چگونه است ؟ ١-٢.
دلیل این امر آن است که در همه زبان ها، واژگان مترادف زیادی وجود دارد که در برخی از آحاد معنایی با یکدیگر مشترک هستند و آنچه که باعث تمایز بین این واژگان میشود، ممیزه های خاص معنایی است که عدم انتقال چنین ممیزه هایی در ترجمۀ یک واژه ، موجب خدشه دار شدن اصل امانت در ترجمه میشود.