چکیده:
شاهنامه دفتری است که ردّ فرهنگ این سرزمین کهنسال را در جایجای آن میتوان پی گرفت و کمترین مکتوبی را در زبان فارسی و فرهنگ ایرانی میتوان یافت که از چنین ویژگیای برخوردار باشد. از دیگر سوی آیین مهری از آیین های کهنی است که به باور پژوهشگران ، از دیرباز بر آیین ها و باورهای پس از خود تاثیرگذار بوده و دامنه ی این تاثیرگذاری حتی از مرزهای فرهنگی ایران در گذشته و به دیگر سرزمین ها نیز رسیده است . بررسی این تاثیر فرهنگی، دستمایه ی پژوهش های کسانی بوده که در صدد برآمده اند تا بر گذشته های تاریخی و فرهنگی این مرز و بوم پرتوافکنی کنند و هرکسی در این راه به قدر همت و توان خویش کوشیده است . این پژوهش براساس هدف ، از نوع تحقیقات بنیادی – نظری و روش تحقیق نیز توصیفی – تحلیلی می باشد و نگارنده در این مقاله کوشیده است تا با تکیه بر دستاوردهای پژوهشگران پیشین ، ضمن معرفی آیین مهر، بازتاب اندیشه های این آیین را در بخش شاهان پیشدادی شاهنامه مورد بررسی قرار دهد. همچنین به مواردی چون تاریخچه ی دین مهر، ارتباط این دین با دیگر دین ها، چهار رکن اساسی در این آیین و رایج ترین نمادهای دی مهری پرداخته شده است .
خلاصه ماشینی:
"مادر فریدون از ترس ضحاک فرزند خود را به مرغزاری میبرد که گاو برمایه در آن به سر میبرد: پر از داغ دل خسته ی روزگار کجا نامور گاو برمایه بود همی رفت پویان بدان مرغزار که بایسته بر تنش پیرایه بود (ص ٥٨ ب ١٢٣ - ١٢٤) فریدون خود را به دختران جمشید این گونه معرفی میکند: منم پور آن نیک بخت آبتین بکشتش به زاری و من کینه جوی همان گاو برمایه کم دایه بود که بگرفت ضحاک ز ایران زمین نهادم سوی تخت ضحاک روی ز پیکر تنش همچو پیرایه بود (ص ٦٩ ب ٣٢٣ - ٣٢٥) فریدون در کنار گاو و با شیر گاو بزرگ میشود: سه سالش همیداد زان گاو شیر هشیوار بیدار زنهارگیر (ص ٥٨ ب ١٣١) و در نهایت اینکه ضحاک هم برای از بین بردن فریدون همه جا به دنبال این گاو میگردد: نشد سیر ضحاک از این جستجوی شد از گاو گیتی پر از گفت وگوی (ص ٥٨ ب ١٣٢) ١٨- نتیجه گیری بازتاب تقدس خورشیدی که ایرانیان باستان آن را به عنوان مهر می پرستیدند و مسایل مربوط به آن چون سوگند خوردن به خورشید، خورشید چهره بودن افراد و صفت روشن برای خدا، خود به تنهایی نشانه ای است تا تاثیر پذیری شاهنامه را از این آیین کهن ایرانی آشکار سازد."