چکیده:
یکی از نمود های تغییر ساختار نظام دیوانی عصر قاجار در عهد ناصری، تکوین قواعد مربوط به اعطای نشان های دولتی است. بروز این تغییر برآیند آشنایی با سازوکارهای انتظام امور اداری و سیاسی در غرب و ایدههای رجال اصلاح طلب بود. در این راستا کتابچهای با عنوان نشانهای دولت علیه نگاشته شد، تا دستورالعملی جهت ساماندهی اعطای نشان در دولت ناصری باشد. مقالهی حاضر با اتکا به فحوا و قواعد مطرح در کتابچهی مذکور درصدد تحلیل نشانهشناسی نمادهای مندرج در نشانهای دولتی و تبیین کارکردهای این نشانها است. دستاوردهای حاصل از این پژوهش نشان میدهد که نشانهای سلطنتی مبتنی بر عناصر اسطورهای، دینی و ملی ضمن سامانبخشی به امور دیوانی، شوکت و اقتدار سلطنت را در اذهان تودهها به نمایش می گذاردند.
خلاصه ماشینی:
مقالة حاضر با اتکا به فحوا و قواعد مطرح در کتابچة مذکور درصدد تحلیل نشانه شناسی نمادهای مندرج در نشان های دولتی و تبیین کارکردهای این نشـان هـا اسـت .
نشان های سلطنتی عصر قاجاریه چه کارکردهـایی در سـاختار نظام دیوانی آن دوران داشته اند؟ چـه دلایلـی در انتخـاب نقـوش و نمادهـای نشـان هـای سلطنتی عصر قاجار تاثیر داشته است ؟مقاله ی حاضر بر اسـاس نشـانه هـایی کـه در نسـخه خطی «نشان های دولت علیه ایران » آمده است ؛ تدوین گشته است .
بیشتر نشان های دولت علیه ایران در دوره قاجار دارای نقـش شیر و خورشید است به جز تمثال نشان همایون شاهنشاهی دولت قاجار.
٦-نشان نویان اعظم و صدارت عظمی که خورشیدی است ١٦ پره شامل هشـت پـرده بزرگ که هر یک ٥ شقه و ٨ پره کوچکه سه شقه که به جای کی پره بزرگ تاجی و بر سر تاج بوته و جقه و در میان پره ها شقه میناکاری به رنگ حمائل و بر سر هر یک از شقه های کوچک ستاره پنج پره و سه درجه دارد و سه کیلاوی و شرایط اعطای آن خدمت ، صداقت و درست رفتاری ، ایجاد امنیت و رفاه برای رعیت (همان : ٢٩-٣٠).
نماد شیر و خورشید به عنوان آرم ثابت روزنامه در شماره هـای مختلـف وقـایع التفاقیه دیده می شود؛هرچند در نحوه ترسیم این لوگو تغییراتی در شماره های مختلف دیده می شود(همان ، شماره ١٤، جمعه ٧رجب ، صفحات ١٧-٦٧).
٤. تحلیل نشانه شناسی نشان های حکومتی نکته مهم در تحلیل نشان ها این است که در بیشتر آن ها علامت شـیر و خورشـید وجـود دارد.