چکیده:
ﭼﮑﯿﺪه
ﮐﺎرﺑﺮی زﻣﯿﻦ، ﯾﮑﯽ از ﺣﺴﺎسﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺎﻟﺒﺪی ﺷﻬﺮﻫﺎﺳﺖ. ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ، ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﻃﺮح ﮐﺎرﺑﺮی زﻣﯿﻦ، ﺗﮑﻠﯿﻒ زﻣﯿﻦ را از ﺟﻮاﻧﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ در زﻣﯿﻨﻪ اﺳﺘﻔﺎده از آن، روﺷﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﻋﻤﺎل و ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺎرﺑﺮی زﻣﯿﻦ، ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌﯽ از ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ را در ﺑﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ اﺛﺮات ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻃﺮحﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﻬﺮی داﺷﺘﻪ و اﺑﻌﺎد اﻗﺘﺼﺎدی، زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ، اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﯽدﻫﺪ. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﮐﺎرﺑﺮی زﻣﯿﻦ ﺷﻬﺮ زاﺑﻞ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮐﺎرﺑﺮیﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻬﺮی، اﻋﻢ از ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ، ﺗﺠﺎری، درﻣﺎﻧﯽ، ﻣﺬﻫﺒﯽ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آنﻫﺎ و ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮیﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﺮاﻧﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد، ﻣﯿﺰان ﮐﻤﺒﻮد ﻫﺮ ﯾﮏ از ﮐﺎرﺑﺮی ﻫﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل swot ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ و ﻗﻮت ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮیﻫﺎ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺮدد. روش ﺗﺤﻘﯿﻖ از ﻧﻮع ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ و ﮐﺎرﺑﺮدی اﺳﺖ و ﺑﺮای ﮔﺮدآوری اﻃﻼﻋﺎت از روش ﻫﺎی ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪای، ﻣﯿﺪاﻧﯽ و اﺳﻨﺎدی اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻠﯿﻞ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﺑﺮیﻫﺎ در ﺷﻬﺮ زاﺑﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﮐﻤﺒﻮد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮی ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮاﻧﻪ ﻣﻮﺟﻮد آن 41. 72ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ اﺳﺖ و در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺮاﻧﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد آن )50 ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ( ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ارﺗﻘﺎی ﺳﻄﺢ دارد. در درﺟﻪ دوم ﮐﺎرﺑﺮی ورزﺷﯽ ﺑﺎ ﮐﻤﺒﻮد ﺳﻄﺢ 39 ﻫﮑﺘﺎر ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. در درﺟﻪ ﺳﻮم ﮐﺎرﺑﺮی ﻓﻀﺎی ﺳﺒﺰ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﮐﻤﺒﻮد ﺳﻄﺢ ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ. ﺳﺮاﻧﻪ اﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮی در وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد 0. 79 ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮاﻧﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻌﺎدل )7 ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ( ﮐﻤﺒﻮد وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺮای ﺟﺒﺮان آن ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﯿﺸﺘﺮی از ﮐﺎرﺑﺮی دارد. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﮐﻤﺒﻮد ﮐﺎرﺑﺮی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮی ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺑﺎ ﮐﻤﺒﻮد 17. 5 ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
خلاصه ماشینی:
"هدف از این پژوهش ، آن است که با مطالعه وضع موجود کاربری زمین شهر زابل و شناخت کاربریهای مختلف شهری، اعم از مسکونی، تجاری، درمانی، مذهبی و مانند آن ها و مقایسه این کاربریها با سرانه استاندارد، میزان کمبود هر یک از کاربریها مشخص شود و همچنین با استفاده از مدل swot نقاط ضعف و قوت هر یک از این کاربریها مورد بررسی گردد.
در واقع هدف نهایی برنامه ریزی کاربری زمین ایجاد نوعی تعادل اکولوژیک و عدالت اجتماعی در روند توسعه و عمران شهر است و میباید به اهداف کیفی انسانی مثل ادراک زیبایی، احساس هویت فضایی و احساس تعلق به محیط نیز پاسخ دهد چرا که در نهایت این گونه عوامل هستند که زمینه آسایش و رضایت شهروندان را فراهم میسازد.
به طور کلی در زمینه تحلیل و ارزیابی کاربری های شهری مطالعات و تحقیات داخلی و خارجی زیادی انجام گرفته شده است که میتوان به موارد ذیل اشاره نمود: - براتی، ١٣٨١، در مقاله ای تحت عنوان "تحلیل برنامه ریزی کاربری اراضی شهر درچه " به این نتیجه رسید گسترش فیزیکی و رشد بیرویه شهر، ناشی از زیر ساخت و ساز رفتن اراضی کشاورزی است .
- ضرابی و همکاران ، ١٣٨٨، در مقاله ای به بررسی کاربری اراضی شهر نورآباد ممسنی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی پرداختند و به این نتیجه رسیدند که اکثر زمین ها و باغات اطراف شهر نورآباد به کاربریهای مختلف به خصوص کاربری مسکونی تبدیل شده است که جهت تعادل بخشی به کاربریها و ساخت و ساز و عمران شهری، ضرورت برنامه ریزی و متعادل سازی کاربریهای مختلف باید مورد توجه قرار بگیرد."