چکیده:
سازمان بازرسی کل کشور یکی از نهادهای نظارتی در نظام حقوق جمهوری اسلامی ایران است که تحتنظر قوه قضائیه میباشد و براساس حق نظارت قوه قضائیه نسبت به حسن جریان امور و اجرای صحیح قوانین نسبت به طرز کار قوای سهگانه و شکایات مربوطه رسیدگی میکند و کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی وظیفه رسیدگی و پیگیری شکایات علیه هر یک از قوای سهگانه کشور و مراجع قانونی دیگر را دارد. در نظامهای حقوقی کشورهای مختلف یکی از مهمترین سازکارهای نظارتی کنترل، به عنوان نهاد آمبودزمن به شکایات شهروندان و اشخاص برعلیه نهادهای عمومی و دولتی به شکل غیرقضایی رسیدگی میکند. آمبودزمن، ماموری مستقل و بیطرف است که اغلب در قانون اساسی وجود آن پیشبینی شده و بر اداره نظارت میکند. لذا شباهت بسیار اندک و یا عدم شباهت در مورد کارکرد فیمابین نهاد آمبودزمن با توجه به استقلال و بیطرفی آن نهاد در جهت احقاق حقوق شهروندان با سازمان بازرسی کل کشور و کمسیون اصل نود در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است و وجوه اشتراکی احتمالی که با سازمان بازرسی کل کشور و کمیسیون اصل نود در جهت تامین منافع عمومی و حقوق شهروندان دارد که به شرح مباحث بعدی تشریح میگردد.
خلاصه ماشینی:
"تطبیق سازمان بازرسی کل کشور با نهاد آمبودزمن و نهادهای مشابه آن اردشیر مهرعلیان 1 چکیده سازمان بازرسی کل کشور یکی از نهادهای نظارتی در نظام حقوق جمهوری اسلامی ایران است که تحتنظر قوه قضائیه میباشد و براساس حق نظارت قوه قضائیه نسبت به حسن جریان امور و اجرای صحیح قوانین نسبت به طرز کار قوای سهگانه و شکایات مربوطه رسیدگی میکند و کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی وظیفه رسیدگی و پیگیری شکایات علیه هر یک از قوای سهگانه کشور و مراجع قانونی دیگر را دارد.
5- ویژگیهای آمبودزمن الف) تعامل با پارلمان؛ ب) به طور مستقل عمل میکند (استقلال دارد)؛ ج) دارای صلاحیت رسیدگی به شکایات شهروندان علیه نهادهای عمومی و دولتی است؛ د) صالح به صدور توصیهنامه و صدور و ارائه گزارش از عملکرد خود است؛ هـ) تصمیمات مستقیم فاقد قوه لازمالاجراء میباشد، ولی میتواند منجر به تصمیمات قضائی و سیاسی علیه مقامات و نهادهای خاصی گردد.
لذا با توجه به اینکه سازمان بازرسی کل کشور بر حسب وظایف اجرایی قانونی و دستورالعملهای صادره و گزارشهای واصله اقدام به بازرسی مینماید و از طرفی عزل و نصب بالاترین مقام آن وابسته به قوهقضائیه میباشد و همچنین کمسیون اصل نود و دفتر وصول شکایت ریاست جمهوری که بیشتر جنبه اعلام وصول شکایت را دارند و فقط پس از اعلام وصول شکایتها برعلیه دستگاههای حکومتی پیگیری و اقدام و گزارش لازم را انجام میدهند و هیچگونه ضمانت اجرایی بابت پیگیری کمیسیون اصل نود وجود ندارد و فقط در چهارچوب درخواست و شکوائیههای ارائه شده پیگیری مینماید و خود مستقلا طرح دعوی برعلیه دستگاههای حکومتی را ندارد و فقط درخواستها و شکوائیهها به مراجع مربوطه منعکس و از آنها میخواهد پاسخ دهند، بیشتر از آن حق رسیدگی و دخالت نخواهد داشت."