چکیده:
رهیافت انتقادی به کتاب مقدس، پدیدهای نوظهور و از نتایج عصر روشنگری بود. کتاب مقدس، که تا آن زمان به عنوان منبع قدسی دین تلقی می شد، همچون سایر متون کهن با تکیه بر ابزارهای علمی مورد قضاوت و استنطاق واقع شد. مهم ترین پیامد این رویکرد، مناقشه و اختلاف در مورد اعتبار کتاب مقدس است. تعمیم کاربست شیوه های مختلف نقد کتاب مقدس به قرآن، چالش هایی را در حوزة مطالعات قرآنی ایجاد کرده است که باید پیش از استااده از این روش ها، کارآمدی یا عدم کارآمدی آنها دربارة قرآن بررسی و تحلیل شود. در این مقاله، ابتدا عوامل و زمینه های نقادی کتاب مقدس به تصویر کشیده شده، سپس کاربست برخی روش های انتقادی برگرفته از کتاب مقدس در مورد قرآن، معرفی و تحلیل شده اند. بررسی ها نشان می دهد، متن قرآن کریم، بر خلاف کتاب مقدس، به نحو متواتر و از طریق قرائت و حفظ نسل ها نقل شده و متن آن، بی کم وکاست حفظ گردیده است. لذا نمی توان متن قرآن را همانند متن کتاب مقدس، به نقد کشید و دربارة متن آن، زیاد و نقصان ادعا کرد.
خلاصه ماشینی:
"٣. عوامل و پیش زمینه های تاریخی نقادی کتاب مقدس از اتفاقات مهم نهضت اصلاح دینی و در پی آن عصر روشنگری، به نقد کشاندن کتـاب مقـدس از سوی دانشمندان و فیلسـوفان غربـی بـود؛ نقـدی کـه از چـرخش و تغییـر معرفت شناسـانه متـأثر میگشت .
نکتۀ قابـل توجـه در بررسـی ایـن روش هـا، پیش فرض مهم ایشان یعنی قابلیت تعمیم تاریخچۀ کتاب مقدس بر تاریخ اسـلام اسـت کـه بـه تعمـیم کاربرد این روش ها در مطالعات قرآنی منجر شده است .
٦. شواهد وثاقت و اعتبار تاریخی قرآن کریم ملاحظه شواهدی که در پی می آید، تفاوت اساسی قرآن کـریم را از کتـاب مقـدس ، بـه لحـاظ وثاقـت تاریخی آشکار میسازد و نشان می دهد که بر خلاف کتاب مقدس ، که عبـارت از نوشـته های نسـل های بعدی است ، قرآن کریم همان وحی هایی است که پیامبر اسلام بر صحابه قرائـت کـرده ، آنـان آنهـا را بی کم وکاست حفظ کرده ، به نسل های بعدی منتقـل کردنـد.
آگاهی از این عوامل می تواند به این سؤالات پاسخ دهد که آیا ایـن پیش زمینه ها و عللی که منجر به تفکر انتقادی در مورد کتاب مقدس شـد، در جهـان اسـلام هـم محقـق شده است ؟ اگر خیر آیا می توان با قرآن نیز همچون کتاب مقـدس ، بـا وجـود عوامـل و پیش زمینـه های کاملا متفاوت ، تعاملی انتقادی داشت ؟ البته بررسی اجمالی شواهد وثاقت تاریخی قرآن نشان میدهد که کتـاب مقـدس ، هرگـز در وثاقـت تاریخی بسان قرآن نیست ؛ چون طبق تصریحاتی که خود یهودیان و مسـیحیان دارنـد، هرگـز در عصـر خود انبیاء کتاب مقدسی وجود نداشته است که آنها را به مردم تعلیم بدهند."