چکیده:
در قرون اخیر برای اثبات سازگاری اسلام با علم، تفسیرهای علمی شکل گرفت. برخی به تحلیل علمی و عقلی باورهای دینی روی آوردند. مفسران المنار با نگرشی خاص، خارق عادات را به دو قسم حقیقی و غیر حقیقی تقسیم کرده و معجزات را خارق عادات حقیقی شمردهاند .. از نظر ایشان معجزه فعل مستقیم خداست و پیامبر در ایجاد آن نقش ندارد. آنها با اذعان به نظام علی و معلولی معجزات را به دو بخش تکوینی و روحانی شبه اکتسابی تقسیم کردهاند. مفسران المنار در ماهیت معجزه و تفسیر آیات مشتمل بر امور معجزات رویکردهای مختلف داشتهاند. در مورد نوع معجزات حضرت موسی (ع) به ظاهر آیات پایبندند. وقوع بالفعل معجزات حضرت عیسی (ع) را منکر شدهاند. عذابها، ولادتهای خارق العاده و زنده شدن مردگان را بر اساس عقل تجربی تبیین و به نوعی در خارق عادت بودن آن تردید نمودهاند. در این نوشتار روش مفسران المنار در نگرش به معجزات بررسی میشود.
خلاصه ماشینی:
د) نقش پیامبر در معجزه در خصوص علت فاعلی معجزه بهطور کلی دو نگرش وجود دارد، بیشتر اندیشمندان خدا را فاعل معجزه میدانند (قدردان ملکی، 1380: 53 ـ 48) و معتقدند معجزه فعل مستقیم خداست و خداوند بهطور مستقیم آن را ایجاد میکند (قاضی جرجانی، 1325: 222؛ رشید رضا، 1393: 11 / 226 ـ 225 و 232 ـ 231) اما بعضی دیگر اعتقاد دارند براساس قانون علیت و معلولیت تمامی پدیدهها اعم از عادی و غیرعادی دارای علت است (طباطبایی، 1417: 1 / 27 و 80 ـ 79 و 2 ـ 1 / 220)، از اینرو برای معجزات پیامبران سه علت بیان شده که عبارت است از: علل طبیعی ناشناخته، ملائکه و موجودات مجرد از ماده، نفس پیامبران و اولیا (سبحانی، 1410: 2 / 72 ـ 71) مفسر المنار عنوان میکند که خلاف عادات حقیقی فراتر از این کارهای عجیب و ساختگی است؛ هیچ بشری نمیتواند این امور را با تحصیل و ریاضت کسب نماید.
مفسران المنار، بنا بر مبنای انکار نقش پیامبر| در انجام معجزه در تفسیر معجزات حضرت عیسی× متفاوت از معجزات حضرت موسی× عمل کردهاند بلکه آنها معجزات موسی× را برخلاف سنتهای الهی و بدون علت مادی شمردهاند، از اینرو، به دنبال سبب و توجیهی برای آن نیستند، چراکه خدا را فاعل آن میدانند؛ اما معجزات عیسی× را غیر مادی و روحانی شمردهاند که مطابق سنتها و قوانین خداوند در عالم ارواح انجام شده است (رشید رضا، 1393: 11 / 235 ـ 233) المنار با این نگرش معجزات مسیح× را برخلاف ظاهر آیه تأویل نموده، و تحقق خارجی آن را نفی کرده است.