چکیده:
هنجارگریزی یکی از مؤثرترین روشهای برجستهسازی زبان و آشناییزدایی در شعر است که بسیاری از شاعران از آن بهره بردهاند. در شعر معاصر، نیما نقش زیادی در پایهریزی این هنجارگریزیها داشته است و پیروان وی نیز از این روش بسیار استفاده کردهاند. این پژوهش سرودههای دو شاعر معاصر حسین پناهی و منوچهر آتشی را از نظرگاه آشناییزدایی و هنجارگریزی مورد بررسی قرار میدهد. از آن روی که شاخصه اصلی شعر هر دو شاعر کاربست شگرد یادشده است، و نیز هر دو شاعر جنوبی بوده و از فرهنگ و ادب و گویش فولکلور خطه جنوب ایران در شعر خود استفاده کردهاند و اینکه هر دو از شاعران موج نو به شمار میآیند، سرودههای آنها برای تطبیق و بررسی انتخاب شدند.
خلاصه ماشینی:
از آن روی که شاخصه اصلی شعر هر دو شاعر کاربست شگرد یادشده است، و نیز هر دو شاعر جنوبی بوده و از فرهنگ و ادب و گویش فولکلور خطه جنوب ایران در شعر خود استفاده کردهاند و اینکه هر دو از شاعران موج نو به شمار میآیند، سرودههای آنها برای تطبیق و بررسی انتخاب شدند.
از آنجا که شاخصه اصلی شعر هر دو شاعر کاربست شگرد یاد شده است و نیز هر دو شاعر جنوبی بوده و از فرهنگ و ادب و گویش فولکلور خطه جنوب ایران در شعر خود استفاده کردهاند، و اینکه هر دو از شاعران موج نو به شمار میآیند، سرودههای آنها برای تطبیق و بررسی انتخاب شدند.
اما در این جستار تنها به بررسی هنجارگریزیهایی پرداخته شده است که بیشترین انعکاس را در اشعار پناهی و آتشی داشتهاند، از جمله هنجارگریزیهای معنایی، واژگانی، نحوی، سبکی، زمانی و گویشی.
در زیر به نمونههایی از این نوع هنجارگریزی در اشعار پناهی و آتشی اشاره شده است: - ...
هنجارگریزی سبکی این امکان بری شاعر وجود دارد که از لایه اصلی شعر که گونه نوشتاری معیار است گریز بزند و از واژگان یا ساختهای نحوی گفتاری و محاورهای استفاده کند(صفوی، 57:1394).
هنجارگریزی گویشی در این نوع هنجارگریزی، شاعر ساخت زبانیای را از گویش محلی خود که در زبان معیار نیست در شعر خود وارد میکند.
تحلیل به عمل آمده از اشعار پناهی و آتشی حاکی از آن است که این دو شاعر از هنجار گریزی نحوی و معنایی بیشترین بهره را در سرودههای خود بردهاند.