چکیده:
اقاله بعنوان یکی از موارد بطلان معامله، انفساخ معامله و از اسباب سقوط تعهدات در قوانین و منابع فقهی
مطرح شده است. در حقوق ایران و فقه مذاهب خمسه اسلامی، مباحث مختلفی در خصوص اقاله شده
است و اختلاف نظرها و ابهامات بسیاری در آن خصوص وجود دارد. پرسش های بسیاری در اینخصوص
وجود دارد. آیا اقاله در در مذاهب اسلامی عقد است؟ آمعامله جدید و یکی دیگر از انواع عقود معین
است؟ آیا حق حبس و حکم تلف مبیع قبل از قبض در اقاله اجرا می شود؟ آیا نقصان و فزونی در اقاله
وجود دارد؟ اقاله فسخ است یا عقد جدید؟ با این فرضیات که در تمام موارد فوق الذکر در بین مذاهب
اسلامی اختلاف نظر وجود دارد به تشریح کامل آن پرداخته شده است. بین حقوق دانان و فقها در اینکه
شرط فزونی و نقصان امکان پذیر میباشد یا خیر اختلاف نظر وجود دارد. با توجه به موارد فوق الذکر
ضرورت دارد که در این خصوص تحقیق جامعی بعمل آید. سعی بر این است که در این مقاله کلیه موارد
مربوط به موضوع اقاله در نظام حقوقی ایران و در مذاهب خمسه اسلامی، موارد اشتراک و افتراق اقاله
مورد نقد و بررسی قرار می گیرد. در این تحقیق علاوه بر پاسخ تشریحی، تطبیقی و استنباطی به پرسش های فوق و دیگر موارد، همچنین در مواردی که ابهام وجود دارد از طریق تشریح، استنباط، تحلیل، استدلال و
استفاده از قواعد و احکام حقوقی و فقهی و روح قوانین، حکم آن بیان می گردد.
خلاصه ماشینی:
"ــ السبحانی، جعفر، دراسات موجزة فی الخیارات و الشروط ، الناشر: المرکز العالمی للدراسات الإسلامیۀ، ١٤٢٣ ق ــ السیوری، جمال الدین المقداد بن عبد الله ، المحقق : السید عبد اللطیف الکوهکمری، نضد القواعد الفقهیۀ علی مذهب الامامیۀ، الناشر: منشورات مکتبۀ آیۀ الله العظمی المرعشی النجفی، المطبعۀ: الخیام ، ١٤٠٣ ق ـ ابوالبرکات عبدالله بن احمدبن محمود معروف به حافظ الدین الشقی، البحر الوائق فی شرح کنزالدقائق ، الشهید الاول (الامام ابی عبدالله محمد بن مکی العاملی)، القواعد و الفوائد- القسم الثانی، المکتبۀ المفید، قم ، ــ فخر المحققین محمد بن حسن بن یوسف حلی، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج ١، ــ أحمد بن محمد المقدس الأردبیلی، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان ، ج ٨، ــ صدر، سید محمد، ماوراء الفقه ، جزء سوم ، دارالاضواء، بیروت ، ١٤١٦ق ــ الصدره ، عبدالمنعم فرج ، نظریه العقد فی قوانین البلاد العربیه ، نشر دارالنهضته العربیه ، بیروت ، ١٩٧٤ م ــ طریحی، فخر الدین ، مجمع البحرین ، ٦ جلد، ج ٥، کتابفروشی مرتضوی، تهران - ایران ، سوم ، ١٤١٦ ه ق ــ طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن ، الخلاف ، جلد ٣، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ، قم - ایران ، ١٤٠٧ ه ق ــ طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن ، المبسوط فی فقه الإمامیۀ، ٨ جلد، ج ٢، المکتبۀ المرتضویۀ لإحیاء الآثار الجعفریۀ، تهران - ایران ، سوم ، ١٣٨٧ ه ق ــ طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن ، تهذیب الأحکام ، ١٠ جلد، دار الکتب الإسلامیۀ، تهران - ایران ، چهارم ، ١٤٠٧ ه ق ــ عاملی، سید جواد بن محمد حسینی، مفتاح الکرامۀ فی شرح قواعد العلامۀ (ط - الحدیثۀ)، جلد ١٤، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ، قم - ایران ، اول ، ١٤١٩ ه ق ــ ابن ماجه ، ابو عبدالله محمد بن یزید الربعی القزوینی، سنن ابن ماجه ، ج ٢، ــ کلینی، ابو جعفر محمد بن یعقوب ، الکافی، ج ٥، ــ عاملی، شهید ثانی، زین الدین بن علی، الروضۀ البهیۀ فی شرح اللمعۀ الدمشقیۀ (المحشی - کلانتر)، جلد ٣، کتابفروشی داوری، قم - ایران ، اول ، ١٤١٠ ه ق عاملی، شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام ، جلد ٣، مؤسسۀ المعارف الإسلامیۀ، قم - ایران ، اول ، ١٤١٣ ه ق المصطفوی، السید محمد کاظم ، فقه المعاملات ، - السبحانی، جعفر، دراسات موجزة فی الخیارات و الشروط ــ علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب ، ١٥ جلد، جلد ١٥، مجمع البحوث الإسلامیۀ، مشهد - ایران ، اول ، ١٤١٢ ه ق ــ عمانی، حسن بن علی بن ابی عقیل حذاء، حیاة ابن أبی عقیل و فقهه ، در یک جلد، مرکز معجم فقهی، قم - ایران ، اول ، ١٤١٣ق ــ فخر الدین عثمان بن علی الزیلعی الحنفی، تبین الحقائق شرح کنز الدقائق ، الناشر دار الکتب الإسلامی، سنۀ النشر ١٣١٣ق ."