چکیده:
روایاتی در جوامع حدیثی شیعه و اهل سنت به ثبت آمده است که بر کراهت برخی روابط جنسی دلالت دارد. در این دسته از احادیث، برخی زمانها و حالات مورد نهی قرار گرفته که البته بخشی از آنها از نظر دلالت، مضطرب و پریشان است. در این میان، روایتهای فراوان و البته معتبری وجود دارد که از مقاربت در آخر ماه بر حذر داشته و آن را مکروه اعلام داشته است. در بسامدی کمتر، جماع در اول و میانه ماه نیز منع و نهی شده است. در این پژوهش برای ارائه فهمی ژرفتر از روایات پیشگفته، با واژهشناسی «شهر» در آیات قرآنی، مفهوم جدیدی از این واژه ارائه شده است. نیز با بهرهگیری از سیاق روایات و نتایج علم پزشکی، فرضیه جدیدی پیشنهاد شده است که نهی از روابط جنسی در آخر ماه، فرمانی در جهت تکثیر نسل و افزایش موالید بوده است.
خلاصه ماشینی:
همان گونه که گفته شد، قرآن کریم ارتباط جنسی مرد با همسرش را در هر شرایطی مجاز میشمارد: ﴿نساؤکم حرث لکم فأتوا حرثکم أنی شئتم ﴾ (بقره : ٢/ ٢٢٣)؛ بنابراین نمیتوان نهی از جماع در اول ، آخر و وسط ماه را به همین سادگی پذیرفت ؛ زیرا اگر چنین باشد، محدودیت زمانی که برای این ارتباط به وجود میآید، ممکن است برای بسیاری از زنان و مردان مؤمن ایجاد مشکل کند.
٢- روایات کراهت جماع روایات نهی از جماع ، در منابع روایی متقدم و متأخر شیعه و اهل سنت به گونه های متفاوتی وارد شده است و میتوان آن ها را به چند دسته تقسیم کرد: الف - برخی صراحتا از جماع در اول و وسط و آخر ماه نهی کرده اند: «محمد بن یعقوب عن عدة من أصحابنا عن أحمد بن محمد بن خالد عن أبیه عمن ذکره عن أبی الحسن موسی (ع ) عن أبیه عن جده قال فیما أوصی به رسول الله (ص ) علیا (ع ) قال : یا علی لا تجامع أهلک فی أول لیلة من الهلال و لا فی لیلة النصف و لا فی آخر لیلة فإنه یتخوف علی ولد من یفعل ذلک الخبل .
نکته دیگری که باید بدان توجه کرد، آن است که مدونان حدیث نیز مانند سایر مردم ، بیشتر در محیط عراق و ایران ، همچنان تحت تأثیر اعتقادات صائبیها و ستاره پرستان بوده اند (داوودی، ١٣٧٨، صص ٤٩-٦٥)؛ بنابراین طبیعی است که اگر علت علمی این نهی برای راوی مشخص نباشد، با پیشینه ذهنی و تاریخی قوی که درباره اثر ماه و خورشید بر اوضاع واحوال انسان در وی وجود دارد (علیان ، ١٩٧٦، صص ٣٦٩-٣٩٤/ بربقانی، ١٣٨٣، صص ١٣٦-١٥٠)، برداشت خود از نهی مزبور را به این شکل بیان کند: «ألا تری ...