چکیده:
درسنامههای متنمحور بخش مهمی از کتابهای آموزشی رشتة زبان و ادبیات فارسی را تشکیل میدهند و با توجه به این که پیوندهای اولیه دانشجویان با متون بر مبنای این درسنامهها که عمدتاً گزیدههایی از متون مفصلتر هستند صورت میگیرد، مسائلی مانند چگونگی تنظیم سرفصلهای پیشنهادی مصوب، نحوة تألیف، کیفیت و کمیت این درسنامهها در حوزة طرح مسائل نظری، گزینش متن، کم و کیف توضیحات و فهرستها و ضمائم آن در امر آموزش بسیار مهم است. مقالة حاضر سرفصلهای مربوط به درسهای ادبی- تاریخی (در سرفصل قدیم: تاریخ بیهقی و تاریخ جهانگشای جوینی) و مهمترین درسنامههای تألیفی این دو متن را در رشتة زبان و ادبیات فارسی مرور میکند و علاوه بر نقد و بررسی این درسنامهها و برشمردن نقاط قوت و ضعف آنها؛ در خصوص دو سرفصل مرتبط با متون ادبی- تاریخی در سرفصل تازه مصوب شدة دورة کارشناسی زبان و ادبیات فارسی پیشنهادهایی مبنی بر تغییر عنوان و محتوای آنها ارائه میکند.
خلاصه ماشینی:
جدای تأثیرات شیفتگی مؤلف بر تدوین مقدمـه کـه بـه چند نمونه اشاره شد، در مقدمه برخی سهل انگاری ها هست کـه بنظـر مـی رسـد ناشـی از تدوین شتابناک پاره های مقدمات باشد: در گفتار ششـم از مقدمـة کتـاب (صـص ٤٥-٥٩) مشتمل بر برخی مقاله های انتشاریافته دربارة تاریخ بیهقی است به همراه نقل کامل دو مقاله ؛ و در درج فهرست این مقالات اشکالات متعددی از قبیل اشتباه ثبـت شـدن نـام نویسـنده مقالات یا ثبت مکرر برخی مقالات (٣ مورد) وجود دارد، ضمن این که بسیاری از مقـالات برجستة بیهقی پژوهشی مغفول مانده اند ١و جستجوی دقیقی برای معرفی مهم ترین مقـالات منتشر شده وجود نداشته و مشخصا از سال های ١٣٧٦تا ١٣٨٦ که سال چاپ کتـاب اسـت فقط به دو مقالة خود نویسنده که در دانشنامة جهان اسلام منتشر شده اسـت اشـاره شـده ولاغیر.
مطالب مقدماتی برخی از درس نامه های دیگر نیز مشحون از مطالب تکراری و نامنسجم و توأم با کم دقتی است ، برجسته ترین مورد مقدمـة گزیـدة نشـر آیـدین اسـت کـه تقریبـا رونویسی اطلاعات سبک شناسی بهار بوده و توأم با افزودن اغلاط فراوان نقل شـده اسـت ، مثلا عنوان و ذی العنوان «استعمال لغات تازی » (بهار، ١٣٧٣: ٨٥-٨٨) را به صورتی مغلـوط آورده است : «استعمال لغات تازه » (رنجبر و محرمی ، ١٣٩١: ٢٩-٣١)و آنگـاه پـس از نقـل مطالب ملک الشعرا در باب واژگان عربی بیهقی ، «برخـی از واژگـان و ترکیبـاتی را کـه بـه توسعة زبان فارسی کمک کرده اند» و ظاهرا به همان عنـوان اسـتعمال لغـات تـازه » مـرتبط است ، نقل کرده اند که قطعا بسیاری از آن واژگان و ترکیبات (مانند پارینه ، پایاب ، خدایگان ، زاستر، دشمنایگی ، سپنج ، سوزیان ، ژکیدن ، نوآیین ، نوباوه ، گوارش ، گرزن ، کفشگر و ...