چکیده:
«علم رجال»که عهده دار بررسی درستی روایات اسلامی است، از دانش های پایه به شمار می رود و علومی همچون فقه و حدیث، بر آن مبتنی است. بدیهی است، استخراج معارف و احکام گران قدر اسلام از منابع اوّلیه، نقش بسزایی در فهم و توسعه علوم و معارف حقه اسلامی دارد و علم رجال در این باره، بسیار موثر و کارگشاست. در این نوشتار، به جهت اهمیت علم رجال در میان علوم اسلامی، بر آن شدیم نرم افزار را که تولید مرکز تحقیقات « رجال شیعه » کامپیوتری علوم اسلامی در سال جاری است، معرفی نماییم. برای این منظور، از محتوای خود این لوح فشرده کمک مطالبی « درباره برنامه » گرفتیم و از بخش چند را جهت بازشناسی محتوا و امکانات این کتابخانه الکترونیکی استخراج کرده، با ویرایش و اضافات جدید ارائه نمودیم که امید است مورد استفاده علاقه مندان به این مباحث قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
ب. نرمافزارهای رجالی نور به دلیل تخصصی بودن دانش رجال، تاکنون نرمافزارهای محدودی توسط مراکز و مؤسسات مربوطه تهیه و تولید شده است؛ از جمله مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در زمینه علوم اسلامی و انسانی تولیدات ارزشمندی را در دسترسی علاقهمندان و محققان و فرهیختگان قرار داده و در خصوص آمادهسازی کتابخانه الکترونیکی علم رجال نیز خوش درخشیده و در این باره محصولات مفیدی را به طور خاص یا عام عرضه نموده است که از آن جمله میتوان به نرمافزار: «درایة النور»، «درایة النور به همراه اسناد شیخ صدوق»، «رجال شیعه»، «دروس حوزوی» و «تراجم و کتابشناسی» اشاره کرد.
درایة النور ـ نسخه 2/1 این برنامه که نخستین نرمافزار تخصصی در زمینه علم رجال شیعه به شمار میرود، از سه بخش اصلی: اسناد، کتب ثمانیه رجالی و معجم رجال الحدیث تشکیل شده است.
امکانات فنی و محتوای علمی این لوح فشرده، به شرح ذیل است: ـ متن كامل 31 جلد كتاب رجالی، 55 جلد كتاب حديثی و 29 جلد لغتنامه؛ ـ بازسازي و ارزيابی تمامي اسناد كتب اربعه و وسائل الشيعة و نيز امكان بررسي اتصال و بيان نوع اسناد؛ ـ شناسايي راويان از طريق فهرستهاي عناوين معيار و اصلي با مشخصههايي چون: توصيف، طبقه و ترجمه؛ ـ امكان تركيب دو يا چند راوي با يكديگر به همراه انجام جستوجوهاي متنوع در آنها؛ ـ ايجاد ارتباط بين دو راوي با تفكيك: تعداد واسطهها، اسامي واسطهها و تعداد تكرار مواردِ جستوجوشده؛ ـ جستوجو در اسناد بازسازيشده با امكان استفاده از دامنههايي چون: راوي، عبارتهاي سند و وصف راوي؛ ـ شناخت و ارزيابي راويان از جهاتي همچون: طرق، اسناد، توصيفات، ضبط اسامي رُوات و عناوين موصوفه؛ ـ نمايش متن كتاب «معجم رجال الحديث» با امكان تمايز عناوين و أعلام، به همراه ارتباط با «تفصيل الطبقات»؛ ـ اضافهشدن صفحه مديريت ديدگاه شخصي كاربر به برنامه و ارائه چهار نوع دامنه مرتبط با فهرست؛ ـ ارتباط دوسويه ميان عناوين معيار بخش «كتب ثمانيه رجال» و بخش «اسناد».