چکیده:
سلسله گورکانیان توسط ظهیرالدین بابر (از نوادگان تیمور) تاسیس گردید. یکی از سلسله های قدرتمند جهان اسلام بود که بالغ بر سه قرن در هند حکومت کردند. در واقع اولین حکومتی بود که به پراکندگی و تجزیه سیاسی هند خاتمه داد و وحدت سیاسی آن را ممکن ساخت. تشکیل این سلسله قدرتمند در شبه قاره این سوال را مطرح می کند که چه عواملی زمینه ساز پیدایش این سلسله بوده است؟ واضح است تاسیس حکومتی با این وسعت و قدرت بیان گر یک جریان تاریخی ریشه دار است که به برخی از نیازهای مبرم زمان پاسخ داده است. پاسخ گویی و بررسی عواملی که زمینه ساز تاسیس سلسله گورکانیان هند هستند هدف اصلی این پژوهش است. برای تحلیل و بررسی این زمینه ها به مباحث ذیل پرداخته است: شرایط ممتاز جغرافیایی هند که در طول تاریخ مهاجمان را به سوی خود کشانده است؛ نفوذ اسلام در هند و تشکیل حکومت های اسلامی در این شبه قاره، حملات تیمور به هند و به تبع آن خلاء قدرت در این سرزمین، ضعف سیاسی و نظامی حکومت دهلی، تحولات سیاسی ایران و ماوراء النهر که شرایط مساعدی برای حمله بابر به هند فراهم آورد؛ سیاست همراه با تسامح مذهبی بابر در جامعه پر تنوع قومی و مذهبی هند و تشکیلات و سازمان دهی سپاه بابر و استفاده وی تجهیزات برتر نظامی. هر کدام از عوامل فوق الذکر به نحوی زمینه ساز تاسیس گورکانیان هند بودند.
خلاصه ماشینی:
"با وجود ایـن ، سـلطان محمود غزنوی با حملات عدیده خود به هند توان مقاومت حکمرانان آن را درهم شکست و زمینه را برای نفوذ اسلام و لشکرکشی های دیگر به هند و تأسـیس سلسـله هـای اسـلامی در آنجا هموار نمود.
دوم این که ، بابر هند را میراث تیموری و ملک اجدادی خود می دانسـت و ایـن مسـأله را می توان از نامه ای که برای سلطان ابراهیم لودی فرستاده بود، دریافت .
او اگر چه بیشتر از چهار سال در این سرزمین سلطنت نکرد، امـا بـا درک ایـن واقعیـت کـه بسیاری از مردم هند، هم مسلک او نیستند و با توجه به این که برپایی امپراطـوری بـرای وی مهمتر از گسترش اسلام بود، در همین دوره کوتاه سیاستی را در پـیش گرفـت کـه حـاکی از طرحهای بلند مدت او، برای همزیستی با اتباع غیرمسلمان خود بود.
٤ـ برای اطلاعات بیشتر درباره تحولات مذهبی این خاندان رجوع کنید به : مزاوی، میشـل ١٣٦٣، پیدایش دولـت صـفوی، ترجمـه یعقـوب آژنـد، : نشـر گسـتره، تهـران، ج اول؛ همچنـین سـیوری، راجر١٣٨٢، تحقیقات در تاریخ ایران عصر صفوی، ترجمه عباسقلی غفاری فـرد و محمـدباقر آرام، : انتشارات امیر کبیر، تهران، صص ٢٣١-١٩٧؛ صفت گل ، منصور١٣٨١، ساختار نهاد و اندیشه دینی در ایران عصر صفوی : (تاریخ تحولات دینی ایران در سده های دهـم تـا دوازدهـم قمـری)، : خـدمات فرهنگی رسا؛ تهران، صص ١٨٤-١٢٩ ٥ـ بعضی منابع ابوالخیرخان را موسس واقعی سلسله اوزبکان (ازبکان) مـی داننـد."