چکیده:
از جمله مهمترین ثمرات انقلاب مشرطه ایران، تاسیس نهاد مجلس شورای ملی بود. اولین دوره مجلس ایران در مسائل کلان کشور و در ابعاد مختلف، سمت گیری هایی داشت که موضع گیری در برابر استعمار خارجی از مهمترین آن ها بوده است. در دوره حیات مجلس اول، کشورهای روسیه، انگلیس و عثمانی و عوامل آن ها مداخلات و تعرضاتی علیه کشور ایران داشته اند که مداخلات نظامی ازجمله موارد آن بوده است. مجلس به عنوان منتخبین ملت بی تردید نمی توانست نسبت به این موارد بی تفاوت باشد. ازجمله تعرضات و مداخلات نظامی در این دوره می توان به تجاوز مرزی نیروهای عثمانی به غرب آذربایجان، تجاوز روسیه به منطقه بیله سوار اردبیل و نقش مداخله جویانه تیپ قزاق در امور کشور اشاره کرد. سمت گیری اساسی مجلس اول در این رابطه، تاکید بر استقلال کشور و لزوم تامین منافع ملی بوده است که از خلال موضع گیری های متعدد ان در مقاطع مختلف به دست می آید. در مورد تجاوز عثمانی ایستادگی مجلس- در کنار مناسبات بین المللی - باعث عقب نشینی و خروج سپاه عثمانی از کشور گردید. در مورد تجاوز روسیه و نقش قزاق خانه توفیق عملی مجلس کمتر بود، هرچند که افشاگری های مجلس باعث تنویر افکار عمومی گردید. گذشته از میزان نتایج عملی، صرف اعتراض های مجلس اول درباره استعمار خارجی، به عنوان سندی ماندگار در تاریخ ملی ایرانیان برجای مانده و مجلس اول را به عنوان کعبه آمال مشروطه خواهان ایرانی در جایگاه والایی قرار داده است.
خلاصه ماشینی:
در مورد پیشینه تحقیق هم این نکته قابل کر اسـت کـه در آثـار اکثـر محققینـی کـه راجـع بـه سالهای اولیه مشروطیت ایران، قلم فرسائی کرده اند، کمابیش مطالبی راجع به موضوع مورد بحث دیده می شود، خصوصا در آثار فریدون آدمیت (ایدئولوژی نهـضت مـشروطیت ایـران و مجلس اول و بحران آزادی)که در این تحقیق هم به فراخور به آنها توجه شده است ، اما این تحقیق با هدف تمرکز بر روی جنبه ای خاص از مناسبات قدرتها با ایـران و سـمت گیـری مجلس به عنوان کانون امید ملی در این رابطه ، درصدد کنکاشی اختصاصی و بدون توجـه بـه سایر ابعاد و حواشی ، بوده است .
این نیروی استعماری که توسط مستـشاران روسی برای تقویت ارتش ایران در دورة ناصرالدین شاه راه اندازی شده بود، در دورة مجلس اول به ابزار مهمی در دست استعمار داخلی جهت سرکوب نیروهای ملی تبدیل شد.
» هارتویگ سفیر روسیه در بخشی از گزارشات خود در این باره اعتراف کرده است : «غائلة بیلـه سوار و اقداماتی کـه در ایـن رابطـه توسـط مـا بـه عمـل آمـده و اولتیمـاتوم داده شـده موجـب گرفتاریهای جدی برای دولت شاه و باعث صحبت های مختلف و عمدتا نامساعدی بـرای مـا در 2 مجلس ، انجمن ها و محافل اجتماعی دیگر[ایران] شده است .
مستوفی هم به سابقة این نیرو در ایران پرداختـه اسـت : «در زمـان ناصـرالدین شـاه بـه موجب قرارداد بین دولتین [ایـران و روس]، یـک هنـگ کامـل العیـار مرکـب از سـوار و پیـاده و توپخانه ، در تهران تشکیل شده بود.