چکیده:
فردوسی در شاهنامه و همچنین مورخین اسلامی از جمله: طبری، ابن اثیر، حمدالله مستوفی شاپور را فرزند اردظیر و نوه اردوان چهارم اشکانی می دانند. در کتیبه ها از جمله کتیبه زردشت نیز شاپور پسر اردشیر معرفی شده است. زمانی که اطلاعات موجود در کتیبه را با همه روایتهای موجود در منابع اسلامی و دیگر منابع درباره شاپور اول را در کنار هم نهاده این نتیجه می رسیم که شاپور پسر اردشیر بابکان بوده است؛ زیرا کتیبه ها قابل استنادترین منابع برای حوادث تاریخی می باشند و آنچه در کتیبه ها موجود است بیشتر می تواند با واقعیت نزدیک باشد نسبت به منابعی که بعدها نوشته شده اند و در آنها دخل و تصرفهای زیادی شده است. در کتیبه ها و منابع مورخین مسلمان مانند طبری، مسعودی، دینوری، ابن اثیر، فردوسی، و غیره از شاپور به عنوان پور اردشیر یاد شده است؛ اما در ارتباط با نسبت دادن شاپور با دختر اردوان و اینکه آیا مادر شاپور اردشیر واقعا اردوان چهارم بوده یا نه، اثبات و نفی آن دشوار است؛ زیرا در کتیبه ها به آن اشاره ای نشده است و در منابع بعدی ازجمله کارنامه اردشیر بابکان و سپس منابع اسلامی که این داستان ذکر شده است، می توان گفت این داستان بیشتر برای مشروعیت بخشی و جذب سران و بزرگان پارتی ساخته شده است و با واقعیت تاریخی همخوانی ندارد. حاصل این پژوهش که مبتنی بر روش پژوهشهای تاریخی می باشد، این است که اصل و نسب شاپور در کتیبه ها و نقوش برجسته نسبت به متون تاریخی قابل استنادتر و به واقعیت نزدیکتر است.
خلاصه ماشینی:
"در منابع دیگر، این داستان با تفاوت هایی ذکر شده است از جمله این که پادشاه ساسانی فـاتح الحضر در سندی یونانی از زبان مانی اردشیر ودر برخـی منـابع عربـی شـاپور اول وبرخـی دیگـر شاپور ذوالاکتاف است .
این نکته که فتح قلعه را به شاپوردوم نسبت داده اند، شاید دلیل شباهت نـام شـاپور اول ودوم باشد که خواسته اند ارتباطی بین حمله اعراب به ایران در زمان شاپور دوم وفتح الحضر ایجاد کننـد و این نکته که دختر پادشاه الحضر باید اصل ایرانی داشته باشد کار راویان عرب اسـت تـا بگوینـد خیانت از جانب کسی بوده که خون ایرانی داشته است .
نتیجه گیری بخش عمدهای از مطالب تاریخ ساسـانیان در کتـابهـای تـاریخی و کتـابهـای ادبـی جنبـه داستانی دارد از جمله در مورد تولد شاپور اول ساسـانی از دختـر اردوان اشـکانی ، اگـر چـه ایـن داستان سمت و سو دارد و می خواهد نسب ساسانیان را به اشـکانیان برسـاند ولـی در بـسیاری از منابع روایت شده است درمورد فتح الحضر توسط شاپور اول و خیانت دختر پادشـاه الحـضر کـه راویان عرب آن را ذکر کرده اند که بگویند خیانت از جانب کـسی بـوده کـه اصـل ایرانـی داشـته است .
تاریخ ایران، ترجمه سید محمد نقی فخر داعی گیلان، جلد اول، تهران : دنیای کتاب، ص٥٢٢."