چکیده:
عصر صفویه یکی از با اهمیت ترین دوره های تاریخ ایران محسوب می شود. به علت ریشه مذهبی آن،
چهره ویژه ای از حکومت جلوه گر می شود که زمینه بسیاری از تحولات اجتماعی، سیاسی، و مذهبی در اعصار بعدی را نیز پدید می آورد. در این دوران شاهان صفوی با انگیزه های خاص که بی تردید مهمترین آن ها حفظ تاج و تخت و استمرار استیلا بر سرزمین و پایداری در برابر دولت عثمانی بود، دست یاری به سوی عالمان دینی و به طور مشخص فقیهان شیعی دراز کردند و آن ها نیز که مطلوب خویش را، که همانا تبلیغ و ترویج مذهب تشیع امامیه و فقه جعفری می دانستند، این دعوت را به نیکی اجابت کرده و به یاری و به پشتوانه قدرت شاهان صفوی به تثبیت و تحکیم مبانی آموزش دینی درجهت ترویج اشاعه فقه جعفری پرداختند. بدین سان یکی از دوره های پرورنق بازار آموزش و پرورش علوم دینی و به ویژه علوم نقلی شیعه رقم خورد. این وضعیت توسط سیاحان اروپایی که در عهد صفویه به ایران سفر کرده اند، مورد توجه قرار گرفته و در نوشته یشان به خوبی قابل مشاهده است.
آموزش و پرورش از ارکان عمده و اصلی ساختار فرهنگ و اصلی ساختار هر قوم و ملتی است. این نهاد نیز مانند سایرنهادهای اجتماعی پدیده ای تاریخی است و وجود سیال آن در بستر جاری زمان به پیش می آید و همواره برای شناخت افکار یک ملت، باید به شناخت این پدیده پرداخت.
خلاصه ماشینی:
"او در مـورد توجـه ایرانیـان بـه علـم ایـن چنـین آورده اسـت «ایرانیـان آدم هـای کنجکـاوی هـستند و عـده زیـادی از آنـان بـه فلـسفه و علـوم دیگـر نیزآشـنایی دارنـد و بـدین طریـق کتاب های ما را با کمـال میـل خواهنـد خوانـد و حتـی اکنـون نیـز آنـان بـرخلاف تـرک هـا که با سماجت هر مطلبـی امتنـاع مـی کننـد، بـا کمـال میـل دربـاره مـسائل دینـی بـه صـحبت مــی پردازنــد و مایلنــد از مــذهب مــا اطلاعــاتی بــه دســت آورنــد.
اگــر خریــدار از روی اســم کتــابی را مطالبــه کنــد یــا وجــود نــدارد و یــا در صورتی هم که باشدآن را پیدا نمـی کنـد و اگـرهم انـسان بـه عـشق پیـدا کـردن کتـاب مـورد 2 نظریک مشت کتاب مختلف بخرد مشکل است که به منظورخود نایل شود» اما چیـزی کـه توجـه پیترودلاوالـه را بـه خودجلـب کـرده ناآگـاهی کارمنـدان دولتـی بـر احوال زمانه بود او می نویـسد: « ایرانیـان از مـن پرسـیدند کـه مردمـان کـشور مـا چنـد سـال عمر می کنند و جواب من مبنی بر این کـه شـصت سـاله هـا و هفتـاد سـاله هـا در نـزد مـا پیـر محسوب مـی شـوند، باعـث حیـرت آنـان شـد.
اولئــاریوس ســپس بــه توصــیف مــدارس و مــواد درســی کــه در مــدارس تــدریس مــی شود مـی پـردازد و مـی نویـسد: اگـر چـه در ایـران افـراد قلیلـی هـستند کـه بـرخلاف مـا در آلمان علوم رایج را به طور اساسـی فـرا مـی گیرنـد و تحـصیل مـی کننـد، ولـی مـردم بـه ایـن ١- سفرنامه پیترودلاواله ."