چکیده:
روابط سیاسی ایران و روم در دوره شاپور اول ساسـانی وارد مرحلـه جدیـدی شـد. کارنامه روابط سیاسی دوکشور ایران و روم در دوره مذکور یادآور اختلافات، قراردادهـا، جنگ ها و سایر اقدامات دیپلماتیک می باشد. به منظوردرک بهتر روابـط سیاسـی ایـن دو کشور،آگاهی از دلایل اختلافـات میـان آنهـا ضـرورت دارد، از جملـه موقعیـت منطقـه ارمنستان. با توجه به چنین پیش درآمدی اساس پژوهش اخیر را این سوال شکل می دهد که چه عواملی در روابط ایران و روم در دوره شاپور اول موثر بوده است ؟علاوه بـر ایـن سوال اصلی ، سوال فرعی زیر نیز مطرح است : جنگ های ایران و روم در دوره مذکور چه پیامدی را به دنبال داشته است ؟هدف از نگارش این مقاله ، پاسخ به سوالات بالا در یـک بستر تاریخی ، با استفاده ار دادههای تاریخی به روش توصیفی تحلیلی است .
خلاصه ماشینی:
"امپراطور جوان رومی گوردیان سوم (حکومت ٢٤٤-٢٣٨ میلادی )بـه سـرعت بـرای بـاز یابی موقعیت رومیان در خـاور میانـه و نـابودی شـاپور وارد عمـل شـد وی پـس از برخـی موفقیت های اولیه برای شکست نهایی شاپور از رود فرات گذشت .
در کتیبة زردشت شـاپور آمـده : «کـه وقتی ما به سلطنت رسیدیم قیصر گردیانوس ازمردان روم وژرمن نیرویـی گـرد آورد وبـرای مقابله با ایران به سوی آسورستان(سوریه ) آمد و در مرز آسورستان در شیکهه مرز انبار نبـرد بزرگی روی داد وقیصر گردیانوس کشته شد ونیروهای رومی تباه شـدند و فیلیـپ عـرب را قیصر خود کردند و قیصر نزد ما آمد وپانصد هزار دینار جهت فدیه حیات یاران خویش بـداد وباج گذار ما شد و ما شیکهه را به این سبب پیروزی شاپور نام نهادیم .
این صحنه پیروزی شاپور از زیباترین نقـش هـای برجـسته ایـران است که از حادثه ای غرور آفرین حکایت می کند و مایه سرافرازی ایرانیان می باشد شـاپور بـا تاج پادشاهی که به صورت کنگرهای است و جامه ای آراسته سواربر اسب تنومندی است کـه جلو او فیلیپ عرب امپراطور باجگذار رومی زانو زده و خم شده اسـت .
نتیجه با توجه به مطالب ارائه شده در این پژوهش می توان به این نتیجه رسید که : عواملی چون روحیه قدرت طلبـی ، گـسترش قلمـرو، وجـود منـاطق اسـتراتژیکی چـون ارمنستان و بین النهرین نقش مهمی در روابط ومناسبات سیاسی ایران و روم در دوره مذکور داشته اند و همچنین مهم ترین پیامدی که جنگهای ایران و روم در دوره شاپور اول به دنبـال داشت به افسانه شکست ناپذیری روم پایان داد."