چکیده:
بر اساس مستندات تاریخی و آن چه که از آثار هنری برجای مانده و متون ادبی کهن ایران
مشاهده می شود، استفاده از بیرق و پرچم در ایران سابقه ای دیرینه دارد و در هر دوره تاریخی به نمادها و
نشانه های خاص آن دوره منقوش شده است.
شیر و خورشید از میان دیگر نشانه های به کار رفته در پرچم و درفشهای ایران نظیر ماه، عقاب، شاهین و
نظایر آن، بیشترین استفاده را داشته است، به گونه ای که در بسیاری از متون ادبی نظیر شاهنامه فردوسی و آثار دیگر شعرای ایرانی و نیز آثار تاریخی بر جای مانده از تمدن ایران، دو نماد شیر و خورشید بیش از هر چیز دیگری به چشم می آید. رنگبندی پرچم نیز در ادوار مختلف تاریخی دچار دگرگونی و تغییر شده است.
سه رنگ کنونی پرچم ایران که از دوره قاجار رسمیت یافت، دارای معانی زیر است:
رنگ سبز: که در بالای بیرق قرار دارد، نشان پرچم ساسانیان بوده است و هم علامت سبزی و خرمی کشور
و نشانه ی صفای روح و باطن است.
رنگ سفید: نشان آشتی، دوستی و آرامش طلبی کشور است.
رنگ قرمز: نماد مهر و نشان انقلاب مشروطیت ایران نیز هست و هم نشانی از آن است که اگر به حقوق و
آزادی و استقلال ملت ایران تجاوز شود، آماده ی جنگ است و با خون خویش از حق خود دفاع خواهدکرد.
شمشیر، علامت دفاع از کشور و هم ذوالفقار علی است.
خلاصه ماشینی:
"شیر و خورشید از میان دیگر نشانههای بهکار رفته در پرچم و درفشهای ایران نظیر ماه، عقاب، شاهین و نظایر آن، بیشترین استفاده را داشته است، بهگونهای که در بسیاری از متون ادبی نظیر شاهنامه فردوسی و آثار دیگر شعرای ایرانی و نیز آثار تاریخی بر جای مانده از تمدن ایران، دو نماد شیر و خورشید بیش از هر چیز دیگری بهچشم میآید.
«وز آن چرم کاهنگران پشت پای بپوشند هنگام زخم درای همان، کاوه آن بر سر نیزه کرد همان گه ز بازار برخاست گرد بیامد به درگاه سالار نو بدیدندش از دور برخاست غو چو آن پوست بر نیزه بر دیدکی به نیکی یکی اختر افکند پی بیاراست آن را به دیبای روم ز گوهر بر و پیکر وزرش بوم فروهشت ازو سرخ و زرد و بنفش همی خواندناش کاویانی درفش از آیین هر آن کس که بگرفت گاه به شاهی به سر بر نهادی کلاه بر آن بی بها چرم آهنگران برآویختی نو به نو گوهران ز دیبای پرمایه و پرنیان بر آن گونه گشت اختر کاویان که اندر شب تیره خورشید بود جهان را از او دل پرامید بود.
لویی دوبو11، در کتاب تاریخ ایران مینویسد: «یکی از امتیازات پادشاه ایران، حق برافراشتن بیرقهای متعدد است؛ روی یکی از آنها شمشیر ذوالفقار علی نقش شده و روی دیگر از آنها خورشید در حال ورود به برج اسد دیده میشود.
لویی دوبو در کتاب خود با نام La perse، که در زمان محمد شاه نوشته، مینویسد: «یکی از شیوههای پادشاه ایران است که درفشهای بسیار بهکار میبرد و بر این درفشها، دو نقش نگاشته میشود؛ یکی نقش تیغ دو سر علی (ذوالفقار) و دیگری صورت شیر خوابیدهای که خورشید از پشت او در میآید."