چکیده:
پس از انقلاب مشروطه، خدام آستان قدس همچون دیگر اقشار جامعه هیئت ها و انجمن هایی تشکیل دادند که « انجمن رضویه آستان قدس »، « هیئت اصلاح خواهان آستانه مقدسه رضوی »،«هیئت متحده خدام »، « هیئت سادات رضوی »، « هیئت حزب اللهی فداکاران آستانه قدس » و «هیئت متفقه اصلاح خواه آستانه مقدسه » از مهم ترین آنها بودند. هیئت متحده خدام برخلاف دیگر هیئت های وابسته به آستان قدس (1334-1344 ق) بیش از یک دهه دوام آورد و طولانی ترین دوره زمانی را در بین دیگر انجمن های همنوع سپری کرد. این پژوهش، با روش توصیفی - تحلیلی و براساس اسناد تاریخی و مطبوعات به بررسی فعالیت هیئت متحده خدام آستان قدس در اواخر دوره قاجار می پردازد . علل و زمینه های شکل گیری، اهداف و انگیزه ها، اعضا، کارکرد و برنامه ها، نتایج اقدامات، علل دوام و انحلال این هیئت موضوعاتی است که برای تبیین آنها تلاش می شود. این پژوهش نشان می دهد که علت اصلی شکل گیری هیئت متحده خدام، بحران مالی آستان قدس بود که در سه دهه پایانی دوره قاجار به وجود آمده بود و بنابراین تا زمان وجود مشکل مالی آستانه نیز به فعالیت خود ادامه داد و پیگیر مشکلات خدام بود و پس از اصلاحات مالی اوایل دوره پهلوی هیئت نیز از صحنه کنار رفت.
خلاصه ماشینی:
"ب) همسویی هیئت متحده خدام با اصلاحات دوره ظهیرالاسلام هیئت متحده خدام در نامه نمره ٤٢ خود مورخه ١٤محرم الحـرام ١٣٣٥ خطـاب بـه تولیـت آستانه موافقتش را با کاهش حقوق ابراز کردند و نوشـتند چـون در سـال هـای اخیـر همـواره مذاکره درباره قرض آستانه در بین بوده و ایـن قـروض باعـث شـده حقـوق اعـضای بیچـاره کشیک ها دچار وقفه شود و بی نظمی محاسبات دخل و خرج آستانه در تمام عالم انعکاس پیدا → از آثار وی وقف منزل مسکونی اش در مشهد بر مصارف مقبره اش ، وقف املاک و مستغلات تبریز بر مصارف مشخص ، آبادی رقبات موقوفه و حفر و لایروبی قنات ها، ساخت و تزئین روضـه متبرکـه از جملـه کاشـیکاری صـحن نـو، مرمـت گلدسته ، اجرای نهر از وسط صحن قدیم ، تعمیر و دایر کردن سقاخانه طلا در صحن قدیم ، ترتیب خدمات درگاهی و نظـم امور خادمان و فراشان ، دربانان ، حفاظ و موذنان از تعیین مواجب و نهار و شام ، تأسیس دبستان سـادات علـوی در صـحن مقدس برای آموزش اطفال یتیم و تکفل کلیه معاش و لباس ، دائر کـردن بیمارسـتان مجهـز و مرتـب مجـانی ، دائـر کـردن مهمانسرای رضوی به طور آبرومند برای اطعام زائر بود ( ولائی ، مهدی ، ١٣٤٤، «شرح حال نواب تولیت عظمـای آسـتان قدس رضوی»، نامه آستان قدس ، شماره اول ، سال ششم ، مرداد."