چکیده:
شیوع اندیشه های اومانیستی و سکولار همراه با پیشرفت های علمی و توسعه جوامع بشری، موجب شده است که عده ای، از بلوغ کامل و خودبنیادی انسان دم بزنند و در عرصه های مختلف زندگی، از جمله عرصه قانون گذاری انسان را بی نیاز از قوانین الهی بپندارند. به نظر می رسد، این نوع نگاه اولا، ناشی از جهالت بشر مدرن نسبت به حقیقت ربانی انسان، احتیاجات واقعی و آغاز و فرجام او و ثانیا، ناشی از بدبینی نسبت به دین و قوانین دینی است. ازاین رو، اگر هویت ربانی انسان و امتیازات بی بدیل قوانین اسلامی، به صورت عقلی و منطقی تبیین گردد، جاودانگی این قوانین و ضرورت التزام بشر به آنها نیز اثبات خواهد شد.
در این مقاله با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، سعی شده است امتیازات بی بدیل قوانین اسلامی از منظر علامه طباطبائی، که از اسلام شناسان کم نظیر معاصر است، تبیین گردد. علامه کوشیده است از طریق تبیین این امتیازات، جاودانگی قوانین اسلامی و ضرورت التزام به آنها را، به صورت برهانی و منطقی تبیین نماید. مهم ترین امتیاز بی بدیل قوانین اسلامی این است که واضع آنها، کامل مطلق و منزه از هرگونه عجز و اغراض شخصی است. چنان که مجریان و مفسران این قوانین نیز از ویژگی ها و شرایط بی بدیل برخوردارند. خداوند متعال، با شناخت همه جانبه ای که از نیازمندی های حقیقی انسان و آغاز و انجام وی دارد، جامع ترین و متقن ترین قوانین را برای رسیدن انسان به سعادت حقیقی تشریع فرموده است. توجه به پویایی و اقتضائات زمانی و مکانی، در عین پافشاری بر اصول ثابت، توجه جدی به احکام ولایی و حکومتی، برقراری تعادل میان نیازهای مادی و معنوی از مهم ترین مولفه های جامعیت و اتقان قوانین اسلامی به شمار می روند.
خلاصه ماشینی:
"البته، نقش تعیین کننده ایمان و اخلاق، به مثابه ضمانت درونی اجرای قوانین اسلامی، موجب نشده است که شارع مقدس از ضرورت ضمانت های اجرای بیرونی غفلت نماید، بلکه اسلام حکومت اسلامی را به عنوان مجریان احکام اسلامی لحاظ کرده و امر به معروف و نهی از منکر را نیز بر همگان واجب نموده است، تا با احساس مسئولیت همه آحاد جامعه در قبال یکدیگر و با نظارت اجتماعی فعال، زمینه اجرای قوانین اسلامی و در نتیجه، زمینه های سعادت فردی و اجتماعی، هرچه بیشتر و بهتر آماده گردد (طباطبائی، 1372، ج 4، ص 103، 116، 132).
اسلام چون آموزه های خویش را براساس واقعیت های موجود در جهان و ساختمان وجودی انسان طبیعی و فطری بنا نموده است، برخوردار از یک سلسله احکام ثابت است و در عین حال، به تغییرات نیز توجه دارد و بلکه از آنها پیشگام تر است (طباطبائی، 1372، ج 2، ص 96؛ همو، بی تا، ص 61ـ62، 73ـ76؛ همو، 1386الف، ص 38ـ39).
مهم ترین دلیل بر ضرورت التزام به قوانین اسلامی، برخورداری آنها از جامعیت و اتقان بی بدیل است؛ زیرا قوانین اسلامی ناشی از اراده موجود کامل مطلق و در عین حال آفریدگار و پروردگار انسان و جهان است که از سوی مالک و پروردگار جهان و انسان و عالم به همه نیازها و مصالح مادی و معنوی اوست و از سوی دیگر، از هرگونه نقص، محدودیت، نیازمندی، نفع شخصی و مانند آن، منزه است."