چکیده:
سیدحیدر حلّی، یکی از شاعران معاصر شیعی عراق در عرصه شعر دینی است که در اشعارش توانسته پیوندی استوار میان فضیلتهای اهلبیت و اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر روزگار خویش، برقرار کند. بیان خطابی- حماسی و گاه عاطفی، کاربرد معتدل صور خیال و تلمیح به رخدادهای تاریخی جهان اسلام، از ویژگیهای ساختار شعر دینی وی به شمار میآید. شهریار نیز به عنوان شاعر رمانتیک مکتب اهلبیت، با رویکردی بکایی- عاطفی و گاه حماسی و با بهرهگیری از تصاویر متنوع و پویا که مشخصه اصلی شعر وی است، به دو زبان ترکی و فارسی، به بیان فضیلتهای اهلبیت در قالب مدح و رثا پرداخته است. در این پژوهش که اساس آن وصف و تحلیل است، بهصورت تطبیقی و بر اساس مکتب ادبیات تکاملی، به بررسی و تحلیل سیمای امام علی در شعر دینی دو شاعر ایران و عرب و نیز نکات بلاغی ویژهای که در مضمونپردازی از آن بهره جستهاند پرداختهایم. در واقع اوضاع سیاسی، ریشههای مشترک دینی و اعتقادی و فرهنگ شیعی و ادبی حاکم بر جامعه دو شاعر، موجب شده به تطبیق و مقارنه این دو شاعر بپردازیم.
خلاصه ماشینی:
بنابراین با توجه به ارتباط فرهنگی - تاریخی و وجود زمینههای مشترک برای مقایسه و تطبیق بین آثار دو فرهنگ، نگارندگان در این پژوهش که به شیوه توصیفی- تحلیلی است، برآنند به صورت تطبیقی، به بررسی و تحلیل سیمای امام علی( در شعر دینی دو شاعر و نیز نکات بلاغی و تصاویر هنری بپردازند که در مضمونپردازی از آن بهره جستهاند.
(الموسوی،1887، ص54؛ الخیاط، 1970، ص19) وی در دو بیت، به مدح حضرت علی( و نیز در دو قصیده (شامل 148 بیت)، به رثای ایشان پرداخته و در خلال این ابیات، به اوصاف و ویژگیهای فردی، اجتماعی و سیاسی ایشان، همراه با تصویر حوادث تاریخی دوران حضرت و عوامل شهادت ایشان اشاره کرده است.
بررسی تطبیقی اشعار دو شاعر در بررسی اشعار سیدحیدر حلی و شهریار دربارة حضرت علی( و حوادث مربوط به دورة ایشان، به مفاهیم و مضامین مشترک و غیرمشترک و تفاوت در سطح بیان و گفتار برخوردیم که در این پژوهش به بررسی آنها پرداخته میشود؛ بدین صورت که ابتدا به توصیف صفات اجتماعی امام( و پس از آن به بررسی حوادث و رویکردهای تاریخی، سیاسی و عاطفی موجود در اشعار دو شاعر پرداخته میشود: 1.
نکته دیگر این که سیدحیدر دستآویز امام زمان( گشته، در حالیکه شهریار از حضرت علی( طلب کمک کرده است.
اگرچه همین حس را در شعر شهریار نیز میتوان احساس کرد، سیدحیدر با فراخواندن امام عصر( به عنوان منجی بشریت و قیامکننده علیه ظالمان، به این مسأله جامه عمل پوشانده است.