چکیده:
رسول و امام برگزیدگان خدای سبحان هستند و باید از ویژگیهای خاصی چون عصمت و علم برخوردار باشند. در قرآن، دو گروه از آیات در باره علم غیب است؛ بخشی از آن بر انحصار و بخشی بر شمول علم غیب نسبت به غیر خدا دلالت دارد. بررسی این آیات نشان میدهد که آیات دال بر انحصار علم غیب به خدا با آیات دال بر شمول علم غیب تعارضی ندارد، بهطوری که آیات شمول به اجمال، پیامبران الهی را آگاهان به غیب معرفی میکند و بر آگاهی پیامبر از غیب گواهی میدهد، این آیات با یک عنوان کلی، علم به غیب را به آنان نسبت میدهد یا علم به غیب را نسبت به موارد جزئی، اثبات میکند. نفی آیاتی که بر نفی علم غیب از غیر خدا دلالت دارد، مطلق نیست، بلکه نفی علم غیب ذاتی و استقلالی از غیر خدا میکند که به قطع علم غیب ذاتی، از آن خدا است. این نفی علم غیب، با علم بر حقایق عالم، به اذن الهی و افاضه حق نسبت به انبیا و امامان، منافات ندارد.
خلاصه ماشینی:
با بررسی آیات یادشده به سؤالهای ذیل، پاسخ داده میشود که آیا قرآن درباره «علم غیب»، متناقض سخن گفته است؟ آیا قرآن، علم به هر نوع غیبی را از معصومان نفی میکند؟ آیا علم غیب در انحصار خدا است یا به افراد خاصی نیز داده شده است؟ آن افراد چه کسانی هستند و باید واجد چه شرایطی باشند؟ بنابراین ضرورت دارد که هر دو گروه آیات مورد بررسی قرار گیرد تا افزون بر رفع تعارض بین این دو گروه از آیات، علم پیامبران هم اثبات شود.
(کاشانی، 1373: 6 / 200) ج) در آیه «انک اںݧݐت علاݨݦݦݦݦٰݠم الغیوب» با در نظر گرفتن قسمت قبل آن و با ملاحظه کلمه «علام» باید گفت آن چه در این مورد حصر است بسیار دانا بودن است نه اصل دانا بودن به غیب (طباطبایی، 1417: 6 / 291) چنانکه جمله مذکور در پاسخ سؤالی قرار گرفته که از پیامبران در قیامت میشود: «یوݧم یحݫݓمݧݧعݧݩ اللٰه الݠرݩݧسݨݧل فیݧݨٯݧݑول ماٰدݦݨݐݢݢآٰ اجبݦݨتݨمݨ٭ݦݦݦݦۖ قاٰلوا لاٰ علم لناݨݨݨݨݦݦݦۖ انک اںݧݐت علاݨݦݦݦݦٰݠم الغیوب؛ روزی که خدا پیامبران را جمع میکند پس میگوید چه چیز پاسخ داده شدید؟ آنان میگویند ما را هیچ علمی نیست تنها تو بسیار داننده غیبها هستی» (مائده / 109) در این جمله نیز مانند آیه پیش بسیار داننده بودن در خدا حصر شده است.