چکیده:
اکوسیستمهای مرتعی، منابع تجدیدپذیری هستند که علاوه بر تأمین علوفۀ مورد نیاز دامها در تنظیم هوا و جریانات هیدرولوژیکی، تأمین آب آبخیزها، جلوگیری از فرسایش خاک، کنترل آلودگیها و مسمومیتزدایی و تشکیل خاک از طریق تقویت فرایندهای خاکسازی، نقش مؤثری دارند. طبقهبندی مراتع از نظر میزان تولید علوفه و میزان پرداخت خسارت به مرتعداران، در شرایط بروز خشکسالی از جمله موضوعاتی است که همواره مورد توجّه مدیران و برنامهریزان منابع طبیعی کشور میباشد. استان کردستان، یکی از مناطق بسیار مستعدّ مرتعداری در کشور است. به منظور طبقهبندی مراتع در سطح این استان، پایگاه اطلاعاتی، شامل نقشههای توپوگرافی، شیب، سطوح ارتفاعی، جهت تابش، زمینشناسی، خاکشناسی، پوشش گیاهی، شبکة هیدروگرافی و لایههای اقلیمی دما و بارش ایجاد گردید. برای انجام این تحقیق از دادههای روزانة عناصر اقلیمی دما و بارش طی یک دورة آماری بلندمدت 19 ساله (1387-1369) استفاده شد. تمام این لایههای اطلاعاتی، منطبق بر نیازهای اکولوژیکی گیاهان مرتعی، وزندهی و طبقهبندی مجدد گردیدند و با استفاده از منطق بولین، نسبت به ترکیب و تلفیق این لایهها، اقدام و در نهایت نقشۀ طبقهبندی مراتع استان کردستان در 3 گروه مراتع خوب، متوسط و فقیر تهیه گردید. نتایج تحقیق نشان داد که استفاده از لایههای مختلف اطلاعاتی منطبق بر نیازهای اکولوژی گیاهان مرتعی، روشی بهینه برای ارائۀ یک طبقهبندی مناسب از مراتع میتواند باشد. از مجموع 7/2904642 هکتار مساحت استان کردستان، 2/378248 هکتار به مرتع خوب با توان درجۀ 1، 3/402891 هکتار به مرتع متوسط با توان درجۀ 2 و 1/411897 هکتار به مرتع فقیر با توان درجۀ 3 اختصاص یافته است.
Pastures are renewable natural resources which provide the grass for the cattle need، adjust the weather and hydrological flows، provide water for aquifer، prevent soil erosion، control pollution، dispel food poisoning، and bring about soil formation through improving soil formation processes. Classification of pastures with regard to the rate of grass production and paying fine to pasture owners in case of famine is one of the issues which have always been the focus of agricultural planners. Kurdistan province is one of the fertile regions for range management in Iran. In order to classify the pastures across the province، a database was established which contained data such as topographic maps، slope، highness levels، radiation direction map، geology، soil، plantation، hydrographic network and climatic layers of temperature and Precipitation. In this study the daily data of temperature and Precipitation were obtained in a statistical period of 19 years (1990-2009). All these informational layers were reweighted and reclassified based on the ecologic needs of pasture plants. Using Boolean logic in the Arc GIS environment، these layers were integrated and the classification maps of pasture Kurdistan province in 3 groups (rich، medium and poor) were provided. The results of the study showed that using the different informational layers corresponding ecological needs of pasture plants is an optimal method for providing an appropriate classification of pastures. 37824.2 hectare out of 2904642.7 hectare of the total area of Kurdistan province were classified as good with an exponentiation of degree 1، while 402891.3 hectare were classified as medium with an exponentiation of degree 2 and 411897.1 as poor with an exponentiation of degree 3.
خلاصه ماشینی:
"مدل اکولوژیکی پهنه بندی مراتع استان کردستان با تأکید بر عناصر اقلیمی دما و بارش غلامعلی مظفری ـ استادیار اقلیم شناسی گروه جغرافیا، دانشگاه یزد فرشاد صفرپور ـ دانشجوی دکترای اقلیم شناسی، دانشگاه اصفهان پذیرش مقاله : ١٣٩١/٠٥/١١ تأیید نهایی: ١٣٩١/١٠/٢٣ چکیده اکوسیستم های مرتعی، منابع تجدیدپذیری هستند که علاوه بر تأمین علوفه مورد نیاز دامهـا در تنظیم هوا و جریانات هیدرولوژیکی، تأمین آب آبخیزهـا، جلـوگیری از فرسـایش خـاک، کنترل آلودگیها و مسمومیت زدایی و تشکیل خاک از طریق تقویت فرایندهای خاکسـازی، نقش مؤثری دارند.
در ایـن مرحلـه بـا استفاده از نقشه مدل رقومی ارتفاع ٢ ایران، نقشه های توپوگرافی، شیب ، سطوح ارتفاعی، شـبکه هیـدروگرافی و نقشه ، جهت تابش منطبق بر مرزهای سیاسی استان کردستان تهیه شد و سایر نقشـه هـا از قبیـل نقشـه هـای خاکشناسی، پوشش گیاهی و نقشه کاربری اراضی نیز در پایگـاه اطلاعـاتی وارد گردیـد.
تاریخ گذر دمای صفر درجه و میانگین طول دورة رکود زمستانی ایستگاه بیجار قروه سقز سنندج زرینه آغاز ٢٢ آبان ٢١ آبان ٢٨ مهر ١٩ آبان ٣٠ مهر خاتمه ١٢ فروردین ١٤ فروردین ٧ اردیبهشت ٨ فروردین ٧ اردیبهشت طول دورة رکود زمستانی (روز) 139 142 188 138 187 وضعیت دما طی دورة رویشی گیاهان مرتعی در سطح استان کردستان متوسط دما در سطح ایستگاههای مورد مطالعه ، طـی دورة رویشـی ١٣/٧ درجـه سـانتیگـراد کـه از ١٢/٩ در ایستگاه سقز تا ١٤/٣ درجه سانتیگراد در ایستگاه زرینه متغیر است ، جدول(٤).
توزیع خاکهای مناسب رویش مراتع در استان کردستان ترکیب و تلفیق لایه های نیازهای اکولوژیک گیاهان مرتعی به منظور ترکیب و تلفیق لایه ها از مدل منطق بولین ، استفاده به عمل آمد، در این مـدل، بـه ازاء هـر فـاکتور، یک نقشه ورودی ایجاد میگردد."