چکیده:
تأمین آب مطمئن یکی ازچالشهای اساسی قرن حاضراست. یکی از راهکارهای تأمین آب، طرح انتقال بینحوضهای آب است که میتواند در برخی موارد مفید و نجاتبخش حوضه مقصد باشد. یکی از این طرحها که اخیراً مورد بحث قرار گرفته است طرح انتقال آب از حوضه آبخیز رودخانه زاب به دریاچة ارومیه است؛ لذا هدف این پژوهش، آن است که با بهرهگیری از نظر یکصد نفر از کارشناسان و متولّیان ذیربط، پیامدهای آمایشی (مثبت و منفی) این انتقال در دو حوضه مبدأ و مقصد شناسایی و با استفاده از تحلیلهای آماری (رگرسیون خطّی چندمتغیّره) پیشبینی شود. نتایج مدل رگرسیون خطّی نشان میدهد با توجّه به وزن ضرایب استانداردشده (بتا B) مؤلّفههای مورد بررسی، به ترتیب پیامد منفی اجتماعی- فرهنگی (328/0)، پیامد منفی اقتصادی (249/0)، پیامد مثبت اقتصادی (216/0)، پیامد منفی زیست محیطی (210/0)، پیامد منفی سیاسی - امنیّتی (174/0)، پیامد مثبت زیستمحیطی (156/0)، پیامد مثبت سیاسی - امنیّتی (087/0)، و پیامد مثبت اجتماعی - فرهنگی (070/0) محتملترین پیامدهایی است که پس از انتقال آب از زاب به دریاچه ارومیه ممکن الوقوع است. نکتة جالب و قابلتوجّه این است که طبق نظر کارشناسان، انتقال آب به لحاظ زیست محیطی نمیتواند نجاتبخش دریاچة ارومیه باشد و شاید به مثابه یک مُسکّن عمل کند. نتایج مدل معادلات ساختاری اثرگذاری هریک از مؤلّفهها بر اجرای طرح نیز نشان میدهد که در بین پیامدهای مثبت؛ مؤلّفة زیستمحیطی با میزان اثر (85/0) و از میان پیامدهای منفی؛ مؤلّفة اجتماعی - فرهنگی با میزان اثر (10/1) بیشترین تأثیرگذاری را در اجرای طرح انتقال آب دارند.
Reliable water supply is one of the main challenges of this century. One of the ways of water supply is inter-basin water transfer schemes which can be useful in some cases and could save the destination basin. One of the projects، discussed recently، is water transfer project from Zab River basin to Urmia Lake. This study made an attempt to utilize the opinions of one hundred relevant experts and authorities to predict the positive and negative logistical consequences of this transfer in the basin of origin and destination by the statistical analysis of Multivariate linear regression. The results of linear regression model showed that due to the weight of standardized coefficients of the examined factors (B2)، negative socio-cultural consequences of (0.328)، negative economic consequences of (0.249)، positive economic outcome of (0.216)، negative environmental consequences of (0.210)، negative political and security consequences of (0.174)، positive environmental impact of (0.156)، positive outcome of the political-security of (0.087)، and the positive outcome of socio-cultural of (0.070)، are the most possible consequences of transferring water from Zab to Urmia Lake respectively. According to experts، the interesting and significant point is that water transport in terms of environmental issues cannot save Urmia Lake and may act as an antidote. The results of structural equation modeling on each of the components of the implementation plan showed that among the positive consequences; environmental factors with the effect of (. 85)، and among the negative consequences; socio-cultural factors with the effect of (1.10) have the highest impact on water transport.
خلاصه ماشینی:
"شاخص های برازش برای مدل ساختاری تأثیر متغیرهای مستقل (پیامدهای مثبت ) مورد بررسی بر متغیر وابسته شاخص ها نام شاخص مدل اصلاح شده برازش قابل قبول برازش مطلق سطح تحت پوشش کای اسکور نیکویی برازش نیکویی برازش اصلاح شده 0/09 0/95 0/94 بزرگ تر از ٠/٠٥% GFI < 90 AGFI < 90 برازش تطبیقی برازش نرمال نشده برازش نرمال شده برازش تطبیقی برازش افزایش 0/95 0/92 0/91 0/90 NNFI < 90 NFI < 90 GFI < 90 IFI < 90 برازش تقلیل یافته شاخص برازش نرمال تقلیل یافته ریشۀ میانگین مربعات خطای برآورد کای اسکور نرمال شده به درجۀ آزادی 0/85 0/067 1/33 بالاتر از ٥٠% RMSEA % کمتر از ١٠ ١ تا ٣ بر اساس نمودارهای خروجی نرم افزار لیزرل از تخمین غیراستاندارد تحلیل مسیر پیامـدهای مثبـت پـروژة انتقـال آب از زاب به دریاچۀ ارومیه ، هریک از چهار مؤلفۀ مورد بررسـی، اثـرات مسـتقیمی را بـه ترتیـب زیـر گذاشـته انـد: پیامدهای مثبت زیست محیطی با اثر مستقیم ٠/٨٥، پیامدهای مثبت اجتمـاعی - فرهنگـی بـا اثـر مسـتقیم ٠/٧٧، پیامدهای مثبت اقتصادی با اثر مستقیم ٠/٦٧، پیامدهای مثبت سیاسی - امنیتی با اثـر مسـتقیم ٠/٥٣ از آنجـا کـه قدرت رابطۀ بین عامل (متغیر پنهان ) و متغیر قابل مشاهده به وسیلۀ بار عاملی نشان داده میشود؛ و همان طـور کـه قبلا ذکر شد اگر بار عاملی کمتر از ٠/٣ باشد رابطۀ ضعیف در نظر گرفته میشـود؛ بنـابراین مـیتـوان گفـت اثـرات مستقیم مؤلفه ها و همچنین تمامی اثرات غیرمستقیم متغیرهای قابـل مشـاهده ، معنـیدار و قـوی هسـتند."