چکیده:
سال های پایانی قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم از مهمترین دوره های تاریخ ای ران و
جهان است . در این زمان بیشتر جهان تحت استعمار اروپائیان قرار گرفته ، تابعی از
سیاست های آنان بودند . ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود . پس از ظهو ر ناپلئون در
اروپا و گسترش فتوحاتش ، بویژه فتح مصر ( 1798 م)، انگلستان با تهدید از سوی این
امپراتوری در مورد مه مترین مستعمره اش یعنی هندوستان مواجه شد . این تهدید ، همراه
با خطراتی که از جانب مرزهای شرقی ایران یعنی حملات حکام افغانی مانند زمانشاه،
متوجه هند شد بیشتر احساس گردید . ایران در این زمان به علت همسایگی با هند
مورد توجه بیشتر استعمارگران قرار گرفت. چنانکه روس ها نیز با توسعه طلبی در قفقاز
و نفوذ در ایران، به عنوان خطری برای انگلیس در هند محسوب می شدند . در این
دوره، سیاستمدار برجسته ایرانی یعنی میرزا مهدی علی خان که در خدمت کمپانی هند
شرقی انگلیس بود نقش مهمی ایفا کرد . در حالی که برای شناخت سیاست های
انگلیس در این زمان ، بررسی اقدامات میرزا مهدی علی خان ضروری است . این پژوهش
تلاشی جهت بررسی نقش و پیامدهای سفر او به دربار فتحعلیشاه میباشد
خلاصه ماشینی:
مهدی علی خان بهادر و سیاست های بریتانیا در ایران 1 دکتر حمید اسدپور 2 حسین اسکندری چکیده سال های پایانی قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم از مهمترین دوره های تاریخ ایـران و جهان است .
در ایـن دوره ، سیاستمدار برجسته ایرانی یعنی میرزا مهدی علی خان که در خدمت کمپـانی هنـد شرقی انگلیس بود نقش مهمی ایفا کـرد.
وی بـا اقدامات خود در خلیج فارس و سفر به دربار فتحعلیشاه ، باعث برتـری نـسبی انگلیـسی هـا در خلیج فارس وکاهش خطراتی شد که از شرق ایران متوجه مستعمره هند برای انگلیسی ها بـود.
٢ انگلستان در این زمان فقط ازجانب فرانـسه وروسـیه تهدیـد نمـی شـد، بلکـه مـی بایـست باقیام های حکام هند مانند تیپو سلطان ، حمـلات حکـام افغانـستان ماننـد زمانـشاه و همچنـین خطراتی که از جانب دربار ایران ممکن بود متوجه هندشود، مقابلـه کنـد.
٢ این در زمانی بود که زمانشاه نیز سعی در نفوذ در هند داشت و ولزلی از مذاکرات او و راجه های هند آگاه بوده ، تلاش کرد با کمـک 3 دربار ایران خطر را دفع کند.
سرجان ملکم که خود ناظر بر اوضاع آن زمان بوده ، به دربار قاجار نیز آمده است ، در کتاب تاریخ ایران خود، ازآگاهی انگلیسی ها از حمله افغان ها به هند و همچنین اتحاد ایران با ناپلئون وحکام افغانی و تلاش های انگلستان برای منصرف نمودن این حملات به هند با کمـک دربـار ایران سخن گفته است .