چکیده:
در دورهٔ قاجار مطبوعات، ابزاری در جهت حمایت از دولت و عمال آن بود باوجوداین روزنامه هایی نیز بودند که به نقد دولت های وقت می پرداختند. مطبوعات که در وقوع انقلاب مشروطه نقش مهمی ایفا نمودند و به «رکن چهارم مشروطیت» معروف گردیدند، تا هنگام به قدرت رسیدن رضاشاه باوجود فشارهای زیادی که متحمل شدند نسبتا پررونق بودند. هنگامی که رضاشاه زمام امور کشور را به دست گرفت نشریات در یک فضای رعب و وحشت فرو رفتند زیرا رضاشاه از نقش و تاثیر مطبوعات در شکل دادن به اذهان مردم و جامعه آگاه بود. با فروپاشی دیکتاتوری رضاخان در شهریور 1320 فضای نیمه باز سیاسی در کشور به وجود آمد. مطبوعات از این فضا تاثیر پذیرفتند و به گونه ای از آزادی دست یافتند که در دوره های قبل کمتر مشاهده شده بود. محتوای نشریات انتقادی تر و تعداد آن ها بیشتر گردید، احزاب زیادی در این دوره تشکیل شد و هرکدام نشریه ای را تاسیس کردند که از مواضع آن ها حمایت می کرد، دول متفق نیز رقابت خود را به صحنهٔ مطبوعات ایران کشاندند و دو جبهه یکی به طرفداری از شوروی و دیگری متمایل به غرب تشکیل شد.
در این پژوهش که به روش کتابخانه ای و به شیوهٔ توصیفی و تحلیلی گردآوری شده است، برآنیم که اوضاع مطبوعات ایران پس از سقوط رضاشاه تا کودتای 28 مرداد 1332 را بررسی کنیم تا نشان دهیم که عواملی همچون خفقان و دیکتاتوری دوره رضاشاه، سیاست مداراجویانهٔ محمدرضاشاه، ضعف و سستی کابینه ها و خلا قدرت مرکزی، جنگ و دخالت بیگانگان در امور کشور سبب آزادی نسبی مطبوعات در این دوره بودند.
خلاصه ماشینی:
فصل نامه ٔجندیشاپور،دانشگاه شهیدچمران اهواز سال یکم ،شمارٔه ۴،زمستان ۱۳۹۴ بررسیاوضاع مطبوعات ایران پس ازسقوط رضاشاه تاکودتای۲۸مرداد۱۳۳۲ کبریبیرگانیقربانی ١(نویسندٔه مسؤل ) ٢ محمدرضاعلم تاریخ دریافت :۹۴/۱۰/۱۹ تاریخ پذیرش :۹۴/۱۲/۱۷ چکیده دردوره ٔ قاجارمطبوعات ،ابزاریدرجهت حمایت ازدولت وعمال آن بودباوجوداین روزنامه هایی نیزبودندکه به نقددولت های وقت میپرداختند.
مطبوعات که دروقوع انقلاب مشروطه نقش مهمیایفانمودندوبه «رکن چهارم مشروطیت "معروف گردیدند،تاهنگام به قدرت رسیدن رضاشاه باوجودفشارهایزیادیکه متحمل شدندنسبتاپررونق بودند.
محتوای نشریات انتقادیتروتعدادآن هابیشترگردید،احزاب زیادیدراین دوره تشکیل شدوهرکدام نشریه ای را تأسیس کردندکه ازمواضع آن هاحمایت میکرد،دول متفق نیزرقابت خودرابه صحنه ٔمطبوعات ایران کشاندندودوجبهه یکیبه طرفداریازشورویودیگریمتمایل به غرب تشکیل شد.
دراین پژوهش که به روش کتابخانه ایوبه شیؤه توصیفیوتحلیلیگردآوریشده است ،برآنیم که اوضاع مطبوعات ایران پس ازسقوط رضاشاه تاکودتای۲۸مرداد۱۳۳۲رابررسیکنیم تانشان دهیم که عواملی همچون خفقان ودیکتاتوریدوره رضاشاه ،سیاست مداراجویانه ٔمحمدرضاشاه ،ضعف وسستیکابینه هاو خلأقدرت مرکزی،جنگ ودخالت بیگانگان درامورکشورسبب آزادینسبیمطبوعات دراین دوره بودند.
ولیکن به این نکته بایدتوجه نمودکه مطبوعات وقتیرشدجامعه رادرپیخواهدداشت که توسط دولتمردان مستقل ومردمیاداره شودوازنشریات برایخدمت به آن جامعه استفاده کند.
" درتحلیل مطلب فوق بایدبه این نکته اشاره کردکه چون کودتاجریانیبرخلاف قانون اساسیو مشروطیت بودوازآنجاکه درج هرگونه مطلبیکه قانون اجازه داده بودازحقوق مطبوعات بود،عوامل کودتابه دلیل عدم تحمل انتقادجرایدتمام آن هاراتوقیف نمودندتاازیک سواین اقدام ضدملیخود راتوجیه ننمایندوازسویدیگربرایهیچ کس فرصتیباقینگذارندتابه مخالفت باآن هابپردازد.
این درگیریهایبین دولت وروزنامه نگاران به ویژه بعدازآغازسلطنت رضاشاه ،سبب کاهش انتشار مطبوعات وپایین آمدن کیفیت آن هاگردید.
دخالت بیگانگان درامورکشوربه ویژه درمسئله ٔنفت ایران سبب شدکه روزنامه های زیادیبه طرفداریاز هرکدام ازدول متفق مطالبیراعلیه یکدیگربنویسنددراین بین برخیازروزنامه نگاران نیزوظیفه ٔخود راحمله به سیاستمداران کشورمیدانستند.