چکیده:
از دوران کهن، شرق و جاذبه های آن همواره حس کنجکاوی سیاحان جهان و به ویژه اروپایی ها را تحریک می کرد. به همین دلیل تاریخ شاهد تعداد کثیری جهانگرد و سیاح بوده که همواره سفر به سرزمین های شرقی را برای ارضای حس کنجکاوی و پژوهشگری خویش انتخاب می نمودند. این گردشگران با سفر به کشورهای با تمدنی کهن همچون ایران همّ خود از تجارب عظیم بهره مند می شدند و هم به گزارش مشاهدات خود در شرق، سایر جوامع بشری را از تحولات در این منطقه جهان آگاه می نمودند. کشور ایران یکی از کشورهایی بود که شاید بیشترین این سیاحان را به خود جلب می کرد. از رهگذر این توجه امروز بخشهای زیادی از تاریخ ایرانی براساس سفرنامه های این افراد شکل گرفته، در مقاله حاضر تلاش می شود که اوضاع اجتماعی و پایگاه اقتصادی زنان ایران دوره قاجاریه با تکیه بر همین سفرنامه ها که نگاهی دقیق به نیمی از جمعیت ایرانی است به رشته تحریر درآید. روش پژوهش مبتنی بر کار کتابخانه ای و عمدتا بر یک مطالعه تاریخیتحلیلی استوار است. سوال اصلی تحقیق این است که وضعیت اجتماعی زنان در دوران قاجار چگونه بوده است؟
خلاصه ماشینی:
"" دراندرون پوشش زن عموماازشلیته کوتاهیاست که به زیرکمربندمیشود،دامن لباس زنان عادیاز لباس خانم های طبقه بالابلندتراست .
٣خانم شیل همسروزیرمختارانگلیس که دردوره ناصرالدین شاه قاجاربه ایران سفرکرددرارتباط بانوع پوشش زنان هنگام رفتن به بازارمینویسد:"این پوشش که ازنوکپاتاسرش رافراگیرد،به صورت زیراست :یک چادر برسرمیکندتاتمام صورت رابپوشاندودرجلودارایدریچه مشبکیاست که برایدیدن ونفس کشیدن تعبیه شده است .
١ زن های بختیاریبه ندرت جوراب به پامیکنند،آنان یک نوع پاافزاربنام گیوه که تخت آن چرم است وبه وسیله خودشان بافته میشودبه پامیکنندوبعضیاوقات نیزیک نوع کفش ساغریسبزرنگ چرمیکه ٢ دارایپاشنه های بلندیاست ودرشهردوخته میشودمیپوشند.
فریزردرارتباط بانوع پیراهن بانوان ترکمان وجنس آن ولباس زمستانی آن هامینویسد:"این پیراهن معمولاازابریشم سرخ یاآبیوسرخ راه راه یاابریشم وکتان ،بسته به امکانات یاسلیقه پوشنده تهیه شده است .
٤بنابراین باتوجه به نوشته های سفرنامه نویسان دراین دوره نوع پوشش ،استفاده اززینت آلات بانوان اشراف وثروتمنددرمقایسه بابانوان طبقات ضعیف متفاوت بوده است .
روی لباس های زیرموقع خروج ازمنزل بازیک شلوارسبزیاآبیکم رنگ میپوشندکه پاهاراازانگشتان گرفته تاتهیگاه میپوشاندیعنیشلواریکه به جوراب های دوخته شبیه است ،به این شلوارچاقچورمیگویند، کفش هابه طرزخاصیدوخته شده است وچندان کوچک است که فقط نوکپادرآن جایمیگیردواز قسمت کف پابزحمت تانصف پاشنه میرسد.
ازدواج ومراسم عروسیدردوران قاجار دربررسیزنان عهدقاجارمحوردیگرکه موردتوجه این تحقیق بوده است مسئله ازدواج زنان دراین دوره میباشد.
" ملکه مادرکه به والده شهرت داردداراینفوذبسیاریاست که بخصوص آن رابه هنگام انتصاب حکام ، وزراءوازدواج های شاه اعمال میکند.
روی این زیرپوش یک جلیقه کوتاه از مخمل به تن داشت که تاکمرمیرسیدولبه های آن درپایین ازهم دورمیشد."