چکیده:
توجه به رویکرد اجرایی آمایش سرزمین در کشور با رویکرد همه سونگر در چارچوب توسعه فضایی در سالهای اخیر سبب شده که در برنامههای توسعه چهارم به بعد، جهت هماهنگی در امور عمرانی و توسعهای بین استانی از دیدگاه آمایش سرزمین، ایجاد نهادهای هماهنگکننده و تعیین وظایف آنها در سطح فرااستانی مورد نظر قرار گیرد. با این مصوبه تکلیف و جایگاه مطالعات آمایشی استانهای کشور در کلان مناطق مشخص شده و اقدامات منطقهای پس از انجام مطالعات آمایش استانها و توجه به رویکرد اجرایی آنها محقق خواهد شد . براساس منطقهبندی آمایشی مصوب هیات وزیران در سال 1389، جایگاه استان قم در منطقه البرز جنوبی و در کنار استانهای تهران، البرز، قزوین، زنجان، مرکزی و سمنان قرارگرفته است. استان قم با توجه به موقعیت جغرافیایی خود در مجاورت استان تهران بهعنوان یکی از پر تراکمترین استان کشور از یکسو و قرار گرفتن در شمال استان اصفهان، از سوی دیگر میتواند هدف مناسبی برای زمینهسازی هماهنگیهای بین استانی کلان منطقه البرز جنوبی یعنی مکانی برای جذب سرمایهگذاریهای متمایل به این مناطق بهویژه تهران باشد. برای نیل به این مقصود عوامل موثر در رویکرد اجرایی برنامهریزی فضایی استان قم به عنوان مطالعه موردی مورد بررسی قرار گرفت تا پرسشهایی که برای محقق مطرح شده پاسخ داده شود. در این مقاله با بهکارگیری تکنیک دلفی برای گردآوری دادهها، با روش توصیفی– تحلیلی و از طریق تحلیل ماتریس تاثیرات متقاطع باکمک نرمافزار میکمک، عوامل کلیدی و اثرگذار در رویکرد اجرای طرح آمایشی استان قم مشخص شد. مهمترین عوامل شناساییشده عبارتند از: مرکزیت مذهبی– سیاسی قم، همجواری با پایتخت و نیز وجود مناطق کویری که ظرفیت بالایی جهت تبدیلشدن به عوامل کلیدی را داراست، همچنین پارامترها و متغیرهای موثری چون نقش تعاملات بین استانی، وجودمنطقه ویژه اقتصادی سلفچگان و جایگاه استان درکریدور ارتباطی شرق به غرب کشور نیزبه کمک فنون یادشده شناسایی شدند که با توجه به میزان تاثیرگذاری آنها بر اجراییشدن برنامهریزی فضایی در استان قم، راهکارهای مناسب برای رویکرد اجرایی برنامهریزی فضایی استان قم پیشنهاد شد.
خلاصه ماشینی:
"دسته بندی متغیرهای تأثیرگذار در رویکرد اجرای آمایش در استان قم ردیف موانع اجرایی شدن آمایش عوامل 1 پراکندگی فضای توسعه 2 استفاده از قابلیت سرزمین 3 جابه جایی مکانی جمعیت 4 مسائل زیست محیطی 5 گسترش کالبدی سکونت گاه ها سازمان فضایی 6 شعاع استقرار صنایع 7 تمرکز جمعیت و فعالیت های اقتصادی ، خدماتی و زیربنایی 8 تنوع اقلیمی 9 کریدور ارتباطی شمال به جنوب و شرق به غرب 10 تقویت و تجهیز شهرهای کوچک و میانی 11 قطب های رشد 12 منطقه بندی (زونینگ ) 13 مناطق کویری 14 شرایط متغیرجهانی سیاسی و امنیتی 15 شرایط سیاسی – امنیتی مناطق همجوار 16 مراکز مهم سیاسی 17 ساختار اداری – سیاسی متمرکز و بورو کراتیک 18 ملاحظات فرامنطقه ای و فراملی اداری ومدیریتی 19 تعاملات بین استانی 20 منطقه ویژه اقتصادی 21 سرمایه ، منابع مالی مورد نیاز طرح ها اقتصادی 22 تعامل عملکرد اقتصادی درورای مناطق پیرامونی منبع مطالعات پژوهشگر پس از انجام دســـته بندی ، ماتریس تأثیرات متقاطع ٢٢×٢٢ را تشـــکیل داده که در٤ بخش (ســازمان فضــایی – ســیاســی و امنیتی – اداری و مدیریتی و اقتصــادی ) تنظیم شــده اســت ."