چکیده:
آغاز رنسانس ادبیات فارسی در قرن 11 11 م/ 5 4 ق. با ظهور فرهنگ دیوانسالاری همراه بود. - -
حضور نخبگان نظامی، که معمولا از ترکان، در رابطه با طبقه اداری که معمولا از ایرانیان بودند، غلبه
داشت و بهوسیله تقسیم جامعه نخبگان به )اهل شمشیر( و )اهل القلم( بیان میشدند. از جمله
موضوعات مطرح در عصر تیموری انشاء میباشد که معمولا در ردهبندی محققان شرق شناس سنتی،
انشاء به عنوان اثر ادبی در واقع طیف وسیعی از تعاریف را در بر میگیرد و به عبارتی ابزاری تلفیقی از
بیان خلاق میباشد که در مکاتبات دولتی و پیامهای شخصی جلوه نمود. در عین حال، موضوعی که
برداشت میشد این بود که انشاء همچنان ابزار آموزشی برای منشیان و مدیران دربار به شمار میآمد.
سوالاتی که در این بین مطرح است عبارتند از: آیا در میان اهل قلم تیموریان مدیران و دیوان -
سالاران مسئول اداره و نمایاندگان امپراتوری انگیزهای برای استفاده از سبک انشاء در روشی مشابه -
وجود داشتهاست؟ و آیا مقامات صدارت تیموری در تنظیم، حفظ و اشاعه این مهم، به تولید کتابهای
راهنمای انشا نگاری پرداختند؟ منظر ارزشمند برای پاسخگویی بر این پرسشها در مخزن الانشای
کمالالدینحسین واعظ کاشفی ارائه میگردد. چنانکه مخزن الانشاء کاشفی به منزله تلاشی آگاهانه
توسط یکی از دیوان سالاران محقق و برجسته فارسی در هرات تیموری، نه تنها برای حفظ و ترویج
میراث فرهنگی فارسی کلاسیک از طریق انشانگاری، بلکه برای حفاظت و دفاع از نقش و جایگاه
نخبگان ایرانی اهل قلم در عصر رقابتهای قومی و رقابت بین ترک و فارس در آسیای غربی - -
محسوب می گردید.
خلاصه ماشینی:
"سوالاتی که در این بین مطرح است عبارتند از: آیا در میان اهل قلم تیموریان - مدیران و دیوان سالاران مسئول اداره و نمایاندگان امپراتوری- انگیزه ای برای استفاده از سبک انشاء در روشی مشابه وجود داشته است ؟ و آیا مقامات صدارت تیموری در تنظیم ، حفظ و اشاعه این مهم ، به تولید کتاب های راهنمای انشا نگاری پرداختند؟ منظر ارزشمند برای پاسخگویی بر این پرسش ها در مخزن الانشای کمال الدین حسین واعظ کاشفی ارائه میگردد.
یافته های پژوهش موضوع مورد بحث این است که مخزن الانشاء کاشفی به منزله تلاشی آگاهانه توسط یکی از دیوان سالاران محقق و برجسته فارسی در هرات تیموری، نه تنها برای حفظ و ترویج میراث فرهنگی فارسی کلاسیک از طریق انشانگاری، بلکه برای حفاظت و دفاع از نقش فاخر زمان و جایگاه نخبه طبقه اداری ایرانی -اهل قلم - در عصر رقابت های قومی و رقابت بین ترک و تاجیک در آسیای غربی می باشد.
اگر مقصود کاشفی از گردآوری مخزن الانشاء، حفظ و انتشار جنبه های مختلف فرهنگی و سیاسی میراث کلاسیک فارسی بود، ممکن است این سوال مطرح گردد که آیا سندی بر تحقق یافتن اهداف او وجود دارد؟ اثر کاشفی برای به کارگیری به عنوان ابزار مرجع برای کاتبان و منشیان در هرات و دیگر مراکز تیموری طراحی شده بود، اما نقل نسخه خطی آن در شرق جهان اسلام بسیار جاری بود."