چکیده:
طی دهه های اخیر، مواجهه کشورهای اسلامی با علوم انسانی غرب موجب شکل گیری نظریاتی پیرامون اتخاذ الگویی برای ایجاد تحول در این علوم گردید. راهبرد متناسب در قبال منافع استعمار فرهنگی و سلطه علمی کشورهای غربی، نیازمند واکاوی ابعاد آسیب زای فرهنگی علوم انسانی کنونی است. براین اساس، رهبر انقلاب اسلامی در سه دهه اخیر، بیانات قابل تاملی درباره علوم انسانی مطرح کرده اند که می توان آنها را در قالب رویکرد انتقادی و آسیب شناسی فرهنگی کشف و صورت بندی کرد. این مقاله، تلاش می کند با روش پژوهش اسنادی و رهیافت تحلیلی- نظری شهید مطهری درباره ارتباط مفهومی و نظری میان علوم انسانی، فرهنگ و دین، دو محور اساسی از آن رویکرد آسیب شناسانه را تدوین نمایند: 1. بر اساس نگرشی مجموعه ای نسبت به رابطه نظام اجتماعی با علوم انسانی- اجتماعی، این علوم به عنوان عرصه نفوذ جهان بینی ها و تهاجم فرهنگی غرب نگریسته شده است؛ 2. الگوی فرهنگی انتقادی در رویارویی با علوم انسانی غرب، که حاوی ملزوماتی برای جهت گیری علمی فرهنگی به شمار می رود، استخراج شده است.
خلاصه ماشینی:
"مهمترین دوگانههای مفهومی تولید علم / تحصیل علم دینی / غیردینی – ضددینی اسلام / غرب اروپا / شرق ترجمه و تقلید / ابتکار، نوآوری و خلاقیت (تقلید / اجتهاد) اسلامی / غیراسلامی علوم انسانی غربی / علوم انسانی اسلامی مفید / مضر (بد / خوب) آزاداندیشی / تقلید تعبد در مقابل خدا / تعبد در مقابل سرمایهداری غرب آمیختگی با دین / ناآمیختگی با دین داخل / بیرون در مجموع، این پژوهش با در نظر گرفتن شاکلۀ تحلیلی مندرج در نقطهنظرات شهید مطهری، ضمن بازخوانی اولیۀ بیانات رهبر انقلاب اسلامی یافتههای نظری را در دو محور اساسی شناسایی و سپس، صورتبندی نمود که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد: 1.
در مجموع، در بازگشت به سؤال اصلی پژوهش و با استعانت از منطق تحلیلی شهید مطهری، از رابطۀ میان مقولات علم، دین و فرهنگ، مهمترین یافتهها و دستاوردهای نظری این مقاله دربارۀ رویکرد انتقادی و آسیبشناسی فرهنگی علوم انسانی- اجتماعی در بیانات رهبر انقلاب اسلامی مشتمل بر محورهای زیر است: 1."